Published By Said Al Habsy

Wito wa Salaa ambao ni maarufu kwa jina la adhana umejumlisha karibu mafundisho yote ya kimsingi ya Kiisilamu. Ukikitafakari kitabu cha Mwenyezi Mungu na Sunna za Mtume Wake S.A.W. utaona kuna misingi minne mikubwa ambayo uisilamu umekalia.

Kuamini upweke wa Mwenyezi Mungu: Hana mshirika hakuzaa wala hakuzaliwa na nguvu zote Ziko Kwake. Na mfumo wa ulimwengu unashuhudia hili.

Yeye ndie Muumbaji: Ndie muumbaji na ndie Anaeiendesha dunia na kila kilichomo ndani yake. Hana mshirika katika Ufalme Wake na wala hana mshirika katika uungu Wake. Na hakuna yoyote atakae pinga madai haya au kuyafanyia ushindani. Na mfumo wa ulimwengu unashuhudia hili.

Muhammad S.A.W. ni Mtume Wake: Na kwamba kila alilo kuja nalo katika vitendo na kauli zake limetoka kwake na ni haki. Na katika hivyo inabainisha dhamira Zake kwa waja Wake. Na kwamba katika Uisilamu sio mapambo ya kidunia ndio yanayo bainisha thamani ya vitu au vitendo, bali imani ya Mola Mtukufu na dhamira ya kutaka ridhaa Zake. Na kuokoka katika Uisilamu kunatokana na kuitakasa nafsi, na inaweza kufikiwa tu kwa kutii amri za Mola Mtukufu na kwamba Salaa ni kiungo muhimu cha utiifu huo. Na kwamba ni kwa kumfuata Mtume S.A.W. tu ndio usahihi wa vitendo unaweza kufikiwa.

Lengo la kila Muisilamu. Kusudio au lengo la juu kwa maisha ya kila Muisilamu ni kuishi maisha ya milele na ya furaha. Na jambo hili halipatikani duniani isipokuwa kesho akhera.  Na hili linabainishwa kwa yakini ndani ya wito wa adhana.

Ikiwa mtu ataisikiliza adhana kwa makini na kuifahamu, na kuitafakari basi atatambua mambo ya kimsingi ya imani niliyo yataja hapo juu yamejumuishwa katika adhana. Ingawa lengo na kusudio la adhana ni kuwajulisha na kuwaita watu katika ibada ya Salaa za faridha mara tano kila siku, pia inawakumbusha watu wote kiini cha itikadi ya imani ya Kiislamu, na kusudio lake na mfumo wa kuleta maisha bora. 

Published By Said Al Habsy

Maana ya adhana kilugha ni kunadi au kujulisha. Kasema Mola Mtukufu katika Surat Al-Hajj aya ya 27, “

﴿وَأَذِّن فِى النَّاسِ بِالحَجِّ يَأتُوكَ رِجَالاً وَعَلَى كُلِّ ضَامِرٍ يَّأتِينَ مِن كُلِّ فَجٍّ عَمِيقٌ﴾.

Maana yake, “Na (tukamwambia) Utangaze kwa watu habari za Hija, watakujia, (wengine) kwa miguu na (wengine) juu ya kila mnyama aliekonda (kwa) machofu ya njiani wakija kutoka katika kila njia ya mbali.”

Pia kasema Mwenyezi Mungu Mtukufu katika Surat Ibrahim aya ya 7, “

﴿وَإِذ تَأَذَّنَ رَبُّكُم لَئِن شَكَرتُم لأَزِيدَنَّكُم وَلَئِن كَفَرتُم إِنَّ عَذَابِى لَشَدِيدٌ﴾.

Maana yake, “Na (kumbukeni) alipotangaza Mola wenu, “Kama mkishukuru, nitakuzidishieni, na mkikufuru, (jueni) adhabu Yangu ni kali sana.” Au kama alivyosema katika Surat Yusuf aya ya 70, “

﴿ثُمَّ أَذَّنَ مُؤَذِّنٌ أَيَّتُهاَ العِيرُ إِنَّكُم لَسَـرِقُونَ﴾.

Maana yake, “Kisha mnadi akanadi, “Enyi Wasafiri! Hakika nyinyi ni wezi.” Pia kasema katika Surat  AT-Tawba aya ya 3, “

﴿وَأَذَانٌ مِّنَ اللَّهِ وَرَسُولِهِ﴾.

Maana yake, “Na ni tangazo kutokana na Mwenyezi Mungu na Mtume wake”.

Published By Said Al Habsy

Neno adhana kisheria linamaanisha wito wa kujulisha kuingia kwa wakati wa Salaa za faridha kwa kutumia maneno maalum kama tutavyoona baadae

Published By Said Al Habsy

Wamekhitilafiana wanavyuoni hukumu ya adhana na iqama katika Salaa za jamaa. Kauli mashuhuri na yenye nguvu kwa wanavyuoni wetu Mwenyezi Mungu awe radhi nao, ni kuwa adhana na Iqama ni fardhi ala-kifaya[1]. Wameegemeza rai yao hiyo kutokana na mwenendo wa Mtume S.A.W. na kutoka katika kitabu cha Mwenyezi Mungu Mtukufu. Kasema Mwenyezi Mtukufu katika Surat Al-Maida aya ya 58, “

﴿وَإِذَا نَادَيْتُمْ إِلَى الصَّلاَةِ﴾.

Maana yake, “Na mnapo adhinia Salaa”. Pia Kasema Mwenyezi Mtukufu katika Surat Al-Jumua aya ya 9, “

﴿يأَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ إِذَا نُودِيَ لِلصَّلاَةِ مِن يَوْمِ الْجُمُعَةِ﴾.

Maana yake, “Enyi mlio amini! Ikiadhiniwa Salaa siku ya Ijumaa”. Kasema Abi Said Al Khudhry R.A.A., “Kasema Mtume S.A.W., [2]“

إِذَا سَمِعْتُمُ النِّدَاءَ فَقُولُوا مِثْلَ مَا يَقُولُ الْمُؤَذِّنُ.

Maana yake, “Mtakaposikia adhana semeni kama                        asemavyo muadhini” Pia kasema Malik R.A.A, "Kasema Mtume S.A.W., [3]“

فَإِذَا حَضَرَتْ الصَّلاةُ فَلْيُؤَذِّنْ لَكُمْ أَحَدُكُمْ.

Maana yake, “Ikifika wakati wa Salaa basi aadhini mmoja wenu.” Toka ilipoanza kutamkwa adhana Mtume S.A.W. hakuiacha adhana na wala iqama wakati wa Salaa akiwa nyumbani au akisafiri.

IV. Hukumu ya adhana na Iqama kwa wanawake.

Adhana na iqama ni kwa ajili ya wanaume tu, wanawake wao hawana adhana wala iqama. Kasema Ibn Umar R.A.A., “Kasema Mtume S.A.W, [4]“

ليس على النساء أذان ولا اقامة.

Maana yake, “Wanawake hawana adhana wala iqama.” Na huu ndio msimamo wa mwanachuoni wetu maarufu Sheikh Ahmed al Khalil[5].

Published By Said Al Habsy

Adhana na iqama kwa Salaa za faridha anazosali mtu peke yake, ni sunna. Baadhi ya wanavyuoni wanaonelea kuitamka iqama ni lazima wakati anapo simama kwa ajili ya Salaa ya Faridha kwa yule atakaesali peke yake. Mwanachuoni maarufu Sheikh Ahmed Khalil Mola awe radhi nae katika fatwa yake kasema, [1]“Atakae acha kuitamka iqama kwa kukusudia basi arudie Salaa yake, na ikiwa kama kasahau basi Mola atamtakabalia”.

Published By Said Al Habsy

Wito wa Salaa Adhana ulianza mwaka wa kwanza aliohama Mtume S.A.W. kutoka Makka kwenda Madina. Alipohamia Madina, kulikuwa hakuna kitu cha kuwajulisha Waislamu kuingia kwa wakati wa Salaa. Akawauliza kwa kuwashauri lipi wafanye ili liwajulishe wakati wa kukutana kwa ajili ya Salaa?. Baadhi yao wakasema: "Ikifika wakati wa Salaa tuinue bendera juu ya msikiti na Waislamu wakiiona wataitana wenyewe kwa wenyewe", na wengine wakasema, "Tuwashe moto wakati wa kila Salaa". Yote haya hawakuridhika nayo. Halafu wengine wakasema, "Tutumie tarumbeta kama wanavyofanya Mayahudi". Mtume hakupendezewa kutumia tarumbeta kwa sababu ilikuwa ikitumiwa na Mayahudi. Na wengine wakasema, "Tutumie kengele". Hilo pia Mtume S.A.W. hakupendezewa nalo kwa sababu Wakristo ndio waliokuwa wakiitumia. Amesema Abdillah bin Zeid R.A.A., "Alipo amrisha Mtume S.A.W. itengenezwe kengele ilikuwaitia watu kwa ajili ya Salaa, akaota katika ndoto, akasema, [1] “

طَافَ بِي وَأَنَا نَائِمٌ رَجُلٌ يَحْمِلُ نَاقُوسًا فِي يَدِهِ فَقُلْتُ يَا عَبْدَ اللَّهِ أَتَبِيعُ النَّاقُوسَ قَالَ وَمَا تَصْنَعُ بِهِ فَقُلْتُ نَدْعُو بِهِ إِلَى الصَّلاةِ قَالَ أَفَلا أَدُلُّكَ عَلَى مَا هُوَ خَيْرٌ مِنْ ذَلِكَ فَقُلْتُ لَهُ بَلَى قَالَ فَقَالَ تَقُولُ اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ أَشْهَدُ أَنْ لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ أَشْهَدُ أَنْ لا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللَّهِ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللَّهِ حَيَّ عَلَى الصَّلاةِ حَيَّ عَلَى الصَّلاةِ حَيَّ عَلَى الْفَلاحِ حَيَّ عَلَى الْفَلاحِ اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ قَالَ ثُمَّ اسْتَأْخَرَ عَنِّي غَيْرَ بَعِيدٍ ثُمَّ قَالَ وَتَقُولُ إِذَا أَقَمْتَ الصَّلَاةَ اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ أَشْهَدُ أَنْ لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللَّهِ حَيَّ عَلَى الصَّلَاةِ حَيَّ عَلَى الْفَلَاحِ قَدْ قَامَتْ الصَّلَاةُ قَدْ قَامَتْ الصَّلَاةُ اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ فَلَمَّا أَصْبَحْتُ أَتَيْتُ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَأَخْبَرْتُهُ بِمَا رَأَيْتُ فَقَالَ إِنَّهَا لَرُؤْيَا حَقٌّ إِنْ شَاءَ اللَّهُ فَقُمْ مَعَ بِلَالٍ فَأَلْقِ عَلَيْهِ مَا رَأَيْتَ فَلْيُؤَذِّنْ بِهِ فَإِنَّهُ أَنْدَى صَوْتًا مِنْكَ فَقُمْتُ مَعَ بِلالٍ فَجَعَلْتُ أُلْقِيهِ عَلَيْهِ وَيُؤَذِّنُ بِهِ قَالَ فَسَمِعَ ذَلِكَ عُمَرُ بْنُ الْخَطَّابِ وَهُوَ فِي بَيْتِهِ فَخَرَجَ يَجُرُّ رِدَاءَهُ وَيَقُولُ وَالَّذِي بَعَثَكَ بِالْحَقِّ يَا رَسُولَ اللَّهِ لَقَدْ رَأَيْتُ مِثْلَ مَا رَأَى فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَلِلَّهِ الْحَمْدُ.

Maana yake, “Alinipitia mwanamume na mimi nimelala  amebeba kengele katika mkono wake, nikamwambia, “Ewe mja wa Mwenyezi Mungu jee unauza hiyo kengele?.” Akanijibu, “Unaitakia nini?.” Nikamjibu, “Ni  kwa ajili ya kuwaitia watu wakati wa Salaa.” Akanijibu, “Jee! Nikujulishe kitu bora kuliko hii kengele?.” Nikajibu, “Ndiyo, “Akasema, “Sema, “Allahu Akbar, Allah Akbar (mpaka mwisho wa maneno ya adhana).” Nilipoamka nikamuendea Mtume S.A.W. na nika muelezea yale nilioyaona katika ndoto, akanijibu akasema, “Hiyo ni ndoto ya haki Mungu akipenda, mchukue Bilal na mfundishe uliyo yaona, halafu aitumie katika kuwaitia watu wakati wa Salaa, kwani sauti yake ni nzuri na kali.” Halafu nikaenda na Bilal nikamfundisha, na akaitumia kuitia watu wakati wa Salaa. Aliposikia Umar R.A.A. akiwa nyumbani kwake alikuja huku anakokota nguo yake, akasema, “Kwa yule aliyekutuma kwa haki nimeona ndoto kama aliyoiona Abdalla bin Zeid.” Mtume S.A.W. akasema, “Mwenyezi Mungu na asifiwe.”

Published By Said Al Habsy

Wakati wa Mtume S.A.W. waadhini watatu walikuwa mashuhuri kwa kuadhini nao ni: Bilal bin Rabah al Habash, nae ndie alikuwa muadhini wa kwanza katika Uisilamu.  Baada ya kifo cha Mtume S.A.W. hakuadhini tena ila mara moja tu wakati wa Seyyidina Umar bin Khatab alipoirudisha Bait Muqadas chini ya himaya ya waisilamu. Waliposikia adhana yake alilia Umar R.A.A. na Masahaba walio kuwa nae kwa kukumbuka wakati ule wa Mtume S.A.W.  Muadhini wa pili alikuwa Abdallah bin Maktoum ambaye alikuwa akiadhini adhana ya pili kwa ajili ya Salaa ya alfajiri mwezi wa Ramadhani. Na Muadhini wa tatu alikuwa Ausi bin Muir Al Jumahiyi Mwenyezi Mungu awe radhi nao wote.