Published By Sh. Hafidh Al-Sawafi

392. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zaid, kutoka kwa Ibn Abbas (R.A.A.) kasema, "Al-Fadhlu Ibnul Abbas alikuwa kamkwea mnyama nyuma ya Mjumbe wa Allah (S.A.W.), akaja mwanamke wa kabila la Khash`am kuuliza masuala ya kidini. Al-Fadhlu Ibnul Abbas (R.A.A.) akawa anamwangalia (yule mwanamke), naye yule mwanamke anamuangalia (yaani wanaangaliana). Mjumbe wa Allah (S.A.W.) akauzungusha uso wa Al-Fadhl upande mwingine. Yule mwanamke akauliza akasema, "Ewe Mjumbe wa Allah, ninajua kwamba Hija ni faridha ya Allah kwa waja Wake, baba yangu ni mzee sana, hamudu kujithibitisha (hawezi kukaa) sawa sawa kwenye kipando cha usafiri, jee ninaruhusiwa kumhijia?” Akasema, "

«أَرَأَيْتِ لَوْ كَانَ عَلَى أَبِيكِ دَيْنٌ فَقَضَيْتِهِ عَنْهُ، أَكُنْتِ قَاضِيَةً عَنْهُ؟»

Maana yake, “Unaonaje lau kama baba yako angelikuwa na deni ukamlipia basi jee, si ungalikua umemlipia?” Akajibu akasema, "Naam ningelimlipia”.  Akasema Mjumbe wa Allah (S.A.W.), "

«فَذَاكِ ذَاكِ».

Maana yake, “Hivi ndivyo ufanye kama hivyo”.

393. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zaid, kutoka kwa Ibn Abbas (R.A.A.) kasema, "Mjumbe wa Allah (S.A.W.) hakuhiji ila baada ya hija kumi baada ya Hijra yake (safari yake ya kuhamia Madina), wala hakumkana[1] asiyekwenda kuhiji katika watu wake (umma wake).

394. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zaid, kutoka kwa Anas bin Maalik (R.A.A) kasema, " Maana yake, “Siku moja Mtume wa Mola (S.A.W.) alisali (Sala ya) adhuhuri akakaa akasema, "

«سَلُونِي عَمَّا شِئْتُمْ وَلاَ يَسْأَلَنِي أَحَدٌ مِنْكُمْ عَنْ شَيْءٍ إِلاَّ أَخْبَرْتُهُ بِهِ»

Maana yake, “Niulizeni mnachotaka, wala haniulizi mmoja wenu chochote kile isipokuwa nitamwelezea”. L-Aqraa Ibn Haabis akasema, "Ewe Mjumbe wa Allah jee Hija ni wajibu (faradhi) kwetu sisi kila mwaka?” Akakasirika Mtume wa Allah (S.A.W.) hadi mashavu yake mawili yakawa mekundu kisha akasema, "   

«وَالذِي نَفْسِي بِيَدِهِ لَوْ قُلْتُ نَعَمْ، لَوَجَبَتْ، وَلَوْ وَجَبَتْ لَمْ تَفْعَلُوا، وَلَوْ لَمْ تَفْعَلُوا لَكَفَرْتُمْ، وَلَكِنْ إِذَا نَهَيْتُكُمْ عَنْ شَيْءٍ فَانْتَهُوا، وَإِذَا أَمَرْتُكُمْ بِشَيْءٍ فَأْتُوا مِنْهُ مَا اسْتَطَعْتُمْ».

Maana yake, “Naapa kwa Ambaye nafsi yangu iko mkononi Kwake. Ningelisema ndiyo, ingeliwawajibikia. Na ingeliwajibikia msingalifanya. Na kama msingalifanya mngelikufuru. Lakini nikikukatazeni kitu acheni. Na nikikuamrisheni kitu kifanyeni kwa kadri ya uwezo wenu”.

395. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zaid, kutoka kwa Anas bin Maalik (R.A.A.) kasema, "Mtu mmoja alikuja kwa Mjumbe wa Allah (S.A.W.) akasema kumueleza Mtume (S.A.W.), “Ewe Mtume wa Allah hakika mama yangu ni mzee sana, na siwezi kumpandisha juu ya ngamia, na nikimfunga namkhofia asije akafariki dunia, jee nimhijie?” akasema, "

«نَعَمْ».

Maana yake, “Ndiyo”. 

Published By Sh. Hafidh Al-Sawafi

396. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zaid, kutoka kwa Abu Sa`id L-Khudriyy (R.A.A.) kasema, "Mtume (S.A.W.) alipambanua mpaka wa watu wa Madina Dhi Hulaifa, na watu wa Shamu Juhfa, na watu wa Najdi Qarn L-Manaazil, na watu wa Yemen Yalamlam, na watu wa Iraq Dhati `Irqi.

397. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zaid, kutoka kwa Anas bin Maalik (R.A.A.) kwamba Mjumbe wa Allah (S.A.W.) alipanda juu ya jabali la Uhud akasema, "

«هَذَا جَبَلٌ يُحِبُّنَا وَنُحِبُّهُ، اللَّهُمَّ إِنَّ إِبْرَاهِيمَ حَرَّمَ مَكَّةَ وَأَنَا أُحَرِّمُ مَا بَيْنَ لاَبِتَيْهَا».

Maana yake, “Hili ni jabali linatupenda na tunalipenda. Ewe Allah! Hakika Ibrahim ameifanya Makka mahali patakatifu. Nami napafanya mahala hapa patakatifu baina ya mawe yake meusi (milima iliyotokana na volcano). (Makusudio ni mji wa Madina)”.

398. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zaid, kutoka kwa Anas bin Maalik (R.A.A.) kasema, "Mjumbe wa Allah (S.A.W.) kasema, "

«مَكَّةُ حَرَامٌ حَرَّمَهَا اللَّهُ، لاَ تَحِلُّ لُقْطَتُهَا، وَلاَ يُعْضَدُ شَجَرُهَا، وَلاَ يُنَفَّرُ صَيْدُهَا، وَلاَ يُخْتَلَى خَلاَهَا». فَقَالَ عَمُّهُ العَبَّاسُ: إِلاَّ الإِذْخِرُ يَا رَسُولَ اللَّهِ، فَقَالَ: «إِلاَّ الإِذْخِرُ».

Maana yake, “Allah amepatukuza Makka. Hairuhusiwi kuokota vitu vyake (vilivyodondoka), wala miti yake isikatwe, wala wanyama wake wasiwindwe, na wala majani yake yasikatwe”. Akasema Ami ya Al`Abbaas, “Isipokuwa Al Idhkhira Ewe Mtume S.A.W”, Akamjibu, “Isipokuwa Al Idhikhira” 

Arrabi`i kasema, " الإِذْخِرُ(Al Idhkhira), ni aina fulani ya mimea ambayo ilikuwa ikifanyiwa mikeka, au majamvi, na kuezekewa nyumba.

Published By Sh. Hafidh Al-Sawafi

399. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zaid, kutoka kwa Abu Sa`id L-Khudriyy (R.A.A.) kasema, "Talbiya ya Mtume (S.A.W.) ni kusema, "

«لَبَّيْكَ اللَّهُمَّ لَبَّيْكَ، لَبَّيْكَ  لاَ شَرِيْكَ لَكَ لَبَّيْكَ، إِنَّ الْحَمْدَ وَالنِّعْمَةَ لَكَ وَالْمُلْكَ، لاَ شَرِيكَ لَكَ»

Maana yake, “Labbayka Llaahumma Labbayka, Labbayka la shariyka Laka labbayka, innal Hamda wanni`imata Laka wal-Mulka la shariyka Laka”. [Nimekuitikia Mola wangu, nimekuitikia, huna mshirika, nimekuitikia. Hakika himidi[1] na neema ni zako pamoja na ufalme, Huna Mshirika]  

Naafi`i kasema, "Ibn `Umar (R.A.A.) alikuwa akizidisha akisema:

لَـبَّيْكَ وَسَعْدَيْكَ، وَالْخَيْرُ بِيَدَيْكَ، وَالرَّغْبَةُ إِلَيْكَ وَالْعَمَلُ.

Maana yake, “Labbayka wasa`adayka wal-khayru biyadayka Labbayka warraghbatu ilayka wal`amalu”. Nimekuitikia Mola Wangu, Na nina kuridhisha tena na tena bila mfano, Na kheri zote Ziko katika mikono Yako, na Natamania, Nakutaka yaliyoko Kwako na kitendo kwa ajili Yako[2].

400. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zaid, kutoka kwa Abu Sa`id L-Khudriyy (R.A.A.) ya kwamba, Mjumbe wa Allah (S.A.W.) wakati anapoondoka kwenda Hijja, au vitani, au Umra hupiga takbira mara tatu kila anapopanda mwinuko wa ardhini (kilima), kisha husema, "

«لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيكَ لَهُ، لَهُ الْمُلْكُ وَلَهُ الْحَمْدُ، وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ، آيِبُونَ تَائِبُونَ سَاجِدُونَ عَابِدُونَ لِرَبِّنَا حَامِدُونَ، صَدَقَ اللَّهُ وَعْدَهُ، وَنَصَرَ عَبْدَهُ، وَهَزَمَ الأَحْزَابَ وَحْدَهُ».

 [La ilaaha illa Llaahu wahdahu la shariyka Lahu, Lahu L-Mulku wa-Lahu L-Hamdu wahuwa `ala kulli shay-in qadiyrun. `Aayibuwna taa-ibuwna saajiduwna `aabiduwna lirabbina haamiduwna sa-daqa Llaahu wa`adahu wanasara `abdahu wahazamal ahzaaba wahdahu]”. Maana yake, “Hapana anaepaswa kuabudiwa kwa haki ila Allah peke yake, hana Mshirika. Ufalme ni Wake, na Yeye ndie anaepaswa Kushukuriwa, Naye Muweza wa kila kitu. Tunarejea kwako, na tunatubu, wenye kusujudu, wenye kuabudu, na Mola wetu tunamshukuru. Ametekeleza Allah ahadi yake, na Akamnusuru mja Wake, na Akayashinda makundi ya makafiri peke yake”.

401. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zaid kasema, "Mtu mmoja alikuja kwa Abdullah bin Umar (R.A.A.) akasema, "Baba wa Abdu Rahmaan nimekuona ukifanya mambo manne ambayo sijapata kumwona mmoja wa Masahaba wenzako akiyafanya. Akauliza akasema, "Yapi hayo?” Akajibu akasema, "Nimekuona hugusi pembe ya Al`Kaaba ila pembe ya L-Yamaani, na nimekuona unavaa viatu visivyo kuwa na manyoya, na nimekuona unapaka (nywele zako kwa) rangi ya manjano, na nimekuona unapokuwa Makka watu wanashangilia kwa Tahliyl[3]  wanapouona mwezi, wala hukusema hivyo isipokuwa siku ya Tar-wiya[4]. Ibn Umar akamwambia, "Ama kuhusu pembe, sijawahi kumwona Mtume (S.A.W.) akigusa ila (pembe ya) L-Yamaani. Na ama kuhusu viatu visivyokuwa na manyoya, nimemuona Mtume (S.A.W.) akivaa. Na ama kuhusu kupaka rangi ya manjano, nimemuona Mtume (S.A.W.) akipaka. Ama kuhusu Tahliyl sijawahi kumwona Mtume (S.A.W.) akisema hivyo mpaka kipando chake cha usafiri kimfikishe anapokwenda”.       

402. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zaid kasema, "Mohammad bin Abi Bakar (R.A.A.) alifuatana na Anas bin Maalik (R.A.A.) kutoka Mina mpaka Arafaat. Akamwambia Mohammad bin Abi Bakar (R.A.A.), “Mnafanya nini siku kama hii mnapokuwa pamoja na Mtume (S.A.W.), akajibu akasema, "Anahaliyl miongoni mwetu mwenye kuhaliyl na wala hakatazwi, na anakabir anaepiga takbiyr[5] na wala hakatazwi".

Published By Sh. Hafidh Al-Sawafi

403. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zaid, kutoka kwa Ibn Abbas (R.A.A) kasema, "Muhrim[1] anakoga kwa maji na majani ya mkunazi”.

404. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zaid, kutoka kwa Ibn Abbas (R.A.A.) kasema, "

«إِذَا مَاتَ الْمُحْرِمُ غُسِلَ وَلاَ يُكَفَّنُ إِلاَّ فِي ثَوْبَيْهِ اللَّذَيْنِ أَحْرَمَ فِيهِمَا، وَلاَ يُمَسُّ بِطِيبٍ وَلاَ يُخَمَّرُ رَأْسُهُ».

Maana yake, “Akifa Muhrim[2] hukoshwa, wala havikwi sanda ila katika nguo zake mbili ambazo amehirimia nazo, wala hagusishwi manukato, na wala hafunikwi kichwa chake”.

405. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zaid, kutoka kwa Ibn Abbas (R.A.A.) kasema, "Tulitofautiana mimi na Miswar bin Makhrama tukiwa L-Abwaa, nilisema, “Muhrim hukikosha kichwa chake, yeye akasema hakikoshi”. Basi Ibn `Abbas (R.A.A.) akasema, "Nilimtuma mtu mmoja anayeitwa Abdullah bin Hunayn kwenda kwa Abi Ayyuub L-Ansaariy (R.A.A.), akakumkuta anakoga kati ya pembe mbili, naye amejisitiri kwa nguo moja, akamsalimia, halafu akamuuliza, “Nani huyu?” Yule mtu akajibu akasema, "Mimi ni mjumbe niliyetumwa na Ibn Abbas (R.A.A.) ili nije kwako kukuuliza, “Vipi Mtume (S.A.W.) alikuwa akikoga naye ni muhrim?” Yule mtu akasema, "(Abi Ayyuub L-Ansaariy) Akauweka mkono wake juu ya nguo akainama inama mpaka kikanidhihirikia kichwa chake, kisha akamwambia yule mtu anayemmiminia maji, nimwagie, akamwagia juu ya kichwa chake, kisha akayaeneza (maji) kwa mkono wake, mbele na nyuma halafu akasema, "Hivi ndivyo nilivyomwona Mtume (S.A.W.) akifanya”.

Rrabi`i kasema, "(القرنان) ni nguzo mbili zilizopo kwenye jabali la L-Abwaa, kando ya kisima zinateleza ukizishika”.  

Published By Sh. Hafidh Al-Sawafi

 406. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zaid, kutoka kwa Abu Sa`id L-Khudriyy (R.A.A.) kasema, "Mtume (S.A.W.) kasema, "

«لاَ يَلْبَسُ الْمُحْرِمُ الْقَمِيصَ وَلاَ الْعِمَامَةَ وَلاَ السَّرَاوِيلاَتِ وَلاَ الْبَرَانِسَ وَلاَ الْخِفَافَ، فَإِنْ لَمْ يَجِدْ نَعْلَيْنِ فَلْيَلْبَسْ خُفَّيْنِ، وَلْيَقْطَعْهُمَا مِنْ أَسْفَلِ الْكَعْبَيْنِ»

Maana yake, “Muhrim asivae shati, wala amama[1], wala suruali, wala kofia, wala khuffu[2]. Asipopata makubazi[3] mawili, basi avae khuffein za ngozi na avikate chini ya viwiko vya miguu miwili”. (Pia) kasema (Mtume S.A.W.), "

«وَلاَ يَلْبَسُ الْمُحْرِمُ شَيْئًا مِنْ ثِيَابٍ مَسَّهَا الزَّعْفَرَانُ وَلاَ الْوَرْسُ».

Maana yake, “Muhrim asivae nguo zilizotiwa zaafarani, wala manukato ya maua ya warsi (mfano wa nargisi au mshembeli[4])”.

407. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zaid, kutoka kwa Aisha mke wa Mtume (S.A.W.) kasema, "Mjumbe wa Allah (S.A.W.) kasema, "

«خَمْسٌ مِنَ الدَّوَابِّ لَيْسَ عَلَى الْمُحْرِمِ فِي قَتْلِهِنَّ جُنَاحٌ: الْغُرَابُ وَالْحِدَأَةُ وَالْفَأْرَةُ وَالْعَقْرَبُ وَالْكَلْبُ الْعَقُورُ».

Maana yake, “Aina tano ya wadudu/wanyama hana makosa Muhrim kuwauwa: Kunguru, na ndege mbaya (aina ya kipanga au furukombe), panya, nge, na mbwa anayejeruhi na kuudhi[5]”.

408. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zaid, kutoka kwa Anas bin Maalik (R.A.A.) kasema, "Mtume (S.A.W.) aliingia Makka mnamo mwaka wa ufunguzi, na juu ya kichwa chake ngao ya chuma, alipoivua akamuijia mtu mmoja akamwambia, “Ewe Mjumbe wa Mola, Ibn Khatal ananing`inia kwenye pazia la L-Ka`aba akasema “Muuweni”. Jaabir kasema, "Nilipewa khabari kwamba Mtume (S.A.W.) siku hiyo hakuhirimia”. 

Published By Sh. Hafidh Al-Sawafi

409. Abu Ubayda kasema, "Nimepata khabari kutoka kwa Ibn Umar (R.A.A.) kasema, "Nilimwuliza Bilal (R.A.A.) siku aliyoingia Mtume (S.A.W.) L-Ka`aba alitenda nini na alifanya nini?” Kasema, "Aliiweka nguzo kushotoni kwake, na nguzo mbili kuliani kwake, na nguzo tatu nyuma yake, na L-Ka`aba siku hiyo ilikuwa na nguzo sita.

410. Abu Ubayda kasema, "Nimepata khabari kutoka kwa Aisha mama wa Waislamu (R.A.A.H.) kasema, "Mtume (S.A.W.) kasema, "

«أَلَمْ تَرَيْ قَوْمَكِ حِينَ بَنَوُا الْبَيْتَ اقْتَصَرُوا عَلَى قَوَاعِدِ إِبْرَاهِيمَ»؟

Maana yake, “Hukuona kwamba watu wako (Ma-Quraishi) walipokuwa wanaijenga L-Ka`aba walipunguza misingi ya (Nabii) Ibrahim?” Akasema, "Ewe Mjumbe wa Mola! Jee, huzirejeshi kwenye misingi ya Ibrahim?” Akajibu akasema, "

«لَوْلاَ حِدْثَانُ قَوْمِكِ بِالْكُفْرِ».

Maana yake, “Lau kama si watu wako kutoka katika ukafiri karibuni (na kuingia uislamu basi ningalirudisha katika asili yake)”

411. Abu Ubayda kasema, "Nimepata khabari kwamba Mtume (S.A.W.) aliingia L-Ka`aba mwaka wa ufunguzi, akasali rakaa mbili ndani yake”.

412. Abu Ubayda kasema, "Aliulizwa Ali bin Abi Taalib (R.A.A.) kuhusu kitu gani alichomtuma Mtume wa Mola (S.A.W.) kwa Abu Bakar (R.A.A.) wakati wa Hija ya mwaka wa tisa?” Akajibu akasema, "(Alinituma) Kwa mambo manne: Asitufu (asiizunguke) L-Ka`aba (mtu) alie uchi, wala haiingii Peponi ila nafsi yenye kuamini, baada ya mwaka huu wala wasichanganyike mwislamu, na mshirikina katika L-Haram (kufanya ibada pamoja), na aliyekuwa na ahadi kwa Mtume (S.A.W.) basi aitelekeze ahadi yake, na asiyekuwa na ahadi basi aambatane na miezi minne”.

413. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zaid, kutoka kwa Jaabir bin Abdullah (R.A.A.) kasema, "Nilimwona Mtume wa Mola (S.A.W.) akiliendea haraka jiwe jeusi hadi kufikia ukomo katika mizunguko mitatu. Na anaposimama kwenye Safaa[1] hupiga takbira tatu na husema, “

«لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيكَ لَهُ لَهُ الْمُلْكُ وَلَهُ الْحَمْدُ يُحْيِي وَيُمِيتُ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْء قَدِيرٌ».

[La ilaaha illa Llaahu wahdahu la shariyka lahu lahu L-Mulku walahu L-Hamdu wahuwa `ala kulli shay-in qadiyr]

Maana yake, “Hapana anaepaswa kuabudiwa kwa haki isipokuwa Allah peke yake hana Mshirika. Ufalme ni Wake, na Yeye ndie anaepaswa Kushukuriwa, Anaehuisha (kutoa uhai) na Anaefisha. Naye (ni) Muweza wa kila kitu”. Na hufanya kama hivyo kwa Marwah[2] mara tatu tatu. Na anapoteremka kutoka Safaa anatembea hadi kwenye tumbo la bonde (halafu) anakazana mwendo[3] mpaka atoke nje yake, na atachinja baadhi ya wanyama kwa mikono yake, na baadhi watachinjwa na wengineo". 

414. Abu Ubayda kasema, "Niliarifiwa kutoka kwa Urwa bin Zubeir kasema, "Ameniambia Ummu Ssalama (R.A.A.H.) mke wa Mtume (S.A.W.) kuwa, "Nilimtajia Mjumbe wa Allah (S.A.W.) ya kwamba mimi ninaumwa akasema, "

«طُوفِي بِالْبَيْتِ وَرَاءَ النَّاسِ وَأَنْتِ رَاكِبَةٌ»

Maana yake, “Tufu (izunguke) L-Ka`aba nyuma ya watu nawe umepanda kipando”. Kasema, "Nikatufu na Mtume (S.A.W.) wakati huo anasali upande mmojawapo wa L-Ka`aba na huku akisoma, " 

{وَالطُّورِ وَكِتَابٍ مَّسْطُورٍ}.

Maana yake, “Naapa kwa mlima wa T'ur. Na Kitabu kilichoandikwa[4]” 

415. Abu Ubayda kasema, "Niliarifiwa kutoka kwa Jaabir bin Abdillah (R.A.A.) kasema, "Nilimsikia Mtume (S.A.W.) akisema wakati alipokuwa akitoka Msikitini akienda Safaa, "

«نَبْدَأُ بِمَا بَدَأَ اللَّهُ بِهِ».

Maana yake, “Tunaanza kama alivyoanza Allah”.

416. Abu Ubayda kasema, "Niliarifiwa kutoka kwa Urwa bin Zubeir kasema, "Nilimwambia Aisha (R.A.A.H). wakati ule mimi nilikuwa bado kijana mdogo, uliiona kauli ya Allah inayosema,  "

{إِنَّ الصَّفَا وَالْمَرْوَةَ مِن شَعَآئِرِ اللَّهِ فَمَنْ حَجَّ الْبَيْتَ أَوِ اعْتَمَرَ فَلاَ جُنَاحَ عَلَيْهِ أَنْ يَّطَّوَّفَ بِهِمَا}[5]

Maana yake, “{Hakika vilima vya Safaa na Marwa ni katika alama za kuadhimisha dini ya Allah. Basi anayehiji kwenye Nyumba hiyo, au kufanya Umra, si kosa kwake kuvizunguka (vilima) hivyo viwili}, Sioni kama pana ubaya wowote ikiwa mtu hakuvizunguka (vilima) hivyo viwili". Aisha (R.A.A.H.) akasema, "

 لَوْ كَانَ اْلأَمْرُ كَمَا تَقُوْلُ كَانَ فَلاَ جُنَاحَ عَلَيْهِ أَنْ لاَ يَطَّوَّفَ بِهِمَا .

Maana yake, “Ingalikuwa hivyo unavyosema ni sawa basi aya ingalisomeka, "

 فَلاَ جُنَاحَ عَلَيْهِ أَنْ لاَ يَطَّوَّفَ بِهِمَا.

Maana yake, "{Basi hakuna makosa kama hataizunguka vilima hivyo}, lakini aya hii wameteremshiwa Ma-Ansari, walikuwa wakiharamisha, na kuzuia (kuzunguka vilima hivyo) kutokana na kuwepo jiwe (la ibada zao kabla ya kuja Uislamu) Manata. Na jiwe hilo Manat lilikuwa nyuma ya Qudayd, walikuwa wakikhofia kuzunguka baina ya Safaa na Marwaa. Lakini ulipokuja Uislamu walimwuliza Mtume (S.A.W.) juu ya hayo, Allah Mtukufu akateremsha  {إِنَّ الصَّفَا وَالْمَرْوَةَ...} aya iliyo tajwa hapo juu”.

Arrabi`i kasema, "(مناة)" ni jiwe lililoko Qudayd lililo kuwa likiabudiwa kabla ya kuja Uislamu (zama za Ujahilia).

417. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zaid kasema, "Mtu mmoja alikuja kwa Abdullah bin Umar (R.A.A.) akasema, "Ewe Abu Abdu-Rrahmani nimekuona unafanya vitu vinne”. (Hadithi hii imeelezewa kwa kirefu punde hivi)[6].

418. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zaid kasema, "Ilipoungua Baitil Llaahi L-Haraam kwa ajili ya kurukiwa na cheche za moto zilizopeperushwa na upepo, baadhi ya watu walitamka hayo yamekadiriwa na Allah Mtukufu, wengineo wakasema, "Si kudra ya Mola Mtukufu iungue Nyumba Yake. Hapa ndipo ilipoanza hitilafu mwanzo ya juu ya kudra".

419. Abu Ubayda kasema, "Niliarifiwa kwamba Mtume (S.A.W.) aliingia L-Ka`aba mnamo mwaka wa ufunguzi, na akasali humo rakaa mbili, kisha akatoka na walikuwako watu wengi wanaizunguka L-Ka`aba akazishika papi za mlango akasema, "

«الْحَمْدُ لِلَّهِ الذِي صَدَقَ وَعْدَهُ، وَنَصَرَ عَبْدَهُ، وَهَزَمَ الأَحْزَابَ وَحْدَهُ، مَاذَا تَقُولُونَ وَمَاذَا تَظُنُّونَ»[7]

ALHAMDULLILAH AL`LADHII SADAKA WA`ADAHU, WA HAZAMA AL`AH`ZABA WAH`DAHU.

Maana yake, “Ninamshukuru Allah Ambaye ametimiza ahadi Yake, na akamnusuru mja Wake, na akayashinda makundi ya watu peke Yake. Jee nyinyi mnasema nini na mnadhani nini?”. Wakasema, "Tunasema yaliyo ya kheri, na tunadhani yaliyo ya kheri, wewe ndugu karimu una uwezo tufanyie yaliyo mepesi, na utupe msamaha mkunjufu, akasema, "

«وَأَنَا أَقُولُ كَمَا قَالَ أَخِي يُوسُفُ: {لاَ تَثْرِيبَ عَلَيْكُمُ الْيَوْمَ يَغْفِرُ اللَّهُ لَكُمْ وَهُوَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِينَ}، أَلاَ إِنَّ كُلَّ رِبًا فِي الْجَاهِلِيَّةِ وَدَمٍ وَمَالٍ أَوْ مَأْثَرَةٍ فَهِيَ تَحْتَ قَدَمَيَّ هَاتَيْنِ، إِلاَّ سِدَانَةَ الْبَيْتِ وَسِقَايَةَ الْحَاجِّ فَإِنِّي قَدْ أَمْضَيْتُهَا لأَهْلِهَا عَلَى مَا كَانَتَا عَلَيْهِ، أَلاَ وَإِنَّ اللَّهَ تَعَالَى قَدْ أَذْهَبَ نَخْوَةَ الْجَاهِلِيَّةِ وَتَكَبُّرَهَا بِالآبَاءِ، كُلُّكُمْ لآدَمَ وَآدَمُ مِنْ تُرَابٍ، لَيْسَ إِلاَّ مُؤْمِنٌ تَقِيٌّ، أَوْ فَاجِرٌ شَقِيٌّ، وَأَكْرَمُكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ، أَلاَ فِي قَتِيلِ الْعَصَا وَالسَّوْطِ وَالْخَطَأِ شِبْهِ الْعَمْدِ الدِّيَةُ مُغَلَّظَةً: مِائَةٌ مِنَ الإِبِلِ، مِنْهَا أَرْبَعُونَ خَلِفَةً. مَكَّةُ حَرَامٌ حَرَّمَهَا اللَّهُ تَعَالَى إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ، لَمْ تَحِلَّ لأَحَدٍ وَلاَ تَحِلُّ لأَحَدٍ بَعْدِي، وَإِنَّمَا أُحِلَّتْ لِي سَاعَةً مِنْ نَهَارٍ»

Maana yake, “Na mimi nasema kama alivyosema ndugu yangu Yuusuf. {Leo hapana lawama juu yenu. Allah atakusameheni, Naye ni Mwingi wa kurehemu kuliko wote wanaorehemu}[8]. Jueni kwamba kila riba iliyofanyika zama za ujahilia[9], damu, na mali, au utukufu na majivuno, basi nimeyaweka chini ya miguu yangu miwili hii hapa,[10] isipokuwa uangalizi wa L-Ka`aba, na kunywesha maji mahujaji, nimewakabidhi wenyewe wanaostahiki, kama ilivyokuwa mwanzoni. Jueni kwamba Allah Mtukufu ameondosha majivuno ya kijahilia, na kufakharishana kwa mababa. Nyinyi nyote mmetokana na Adam, na Adam (kaumbwa) kutokana na mchanga. Hapana isipokuwa Mwislamu mchaMungu, au muasi muovu. Na aheshimiwaye zaidi miongoni mwenu mbele ya Allah ni yule amchaye mcha Mungu zaidi katika nyinyi. Juweni kwa mwenye kuuwawa kwa fimbo, au kiboko, au kwa kukosea, ni mfano wa kuazimia kimakusudi, inalazimu kutoa dia nzito ya ngamia mia, kati yao arubaini wenye mimba. Makka pamefanywa patakatifu, Allah Mtukufu amepafanya kuwa patakatifu mpaka siku ya Kiyama. Haikuhalalishiwa kwa yeyote kabla yangu, na wala kuhalalishiwa yeyote baada yangu. Lakini nilihalalishiwa saa moja katika mchana mmoja. Akasema, "Mtume (S.A.W.) akaashiria kwa mkono wake na akasema, "

«لاَ يُنَفَّرُ صَيْدُهَا، وَلاَ يُقْطَعُ شَجَرُهَا، وَلاَ تَحِلُّ لُقْطَتُهَا إِلاَّ لِمُنْشِدٍ وَلاَ يُخْتَلَى خَلاَهَا»

Maana yake, “Wanyama wake wasiwindwe, wala miti yake isikatwe, wala si halali kukiokota kitu ila ikiwa kwa kukitangaza, na wala majani yake yasikatwe”.

Published By Sh. Hafidh Al-Sawafi

420. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zaid, kutoka kwa Abu Sa`id L-Khudriyy (R.A.A.) kasema, "Watu walitofautiana walipokuwa kwa Ummu L-Fadhl bint L-Haarith, naye ni mama mzazi wa Abdullah bin Abbas (R.A.A.) kuhusu Mtume (S.A.W.) kama kafunga siku ya Arafah, wako walio sema kwamba yeye kafunga, wengineo wakasema hakufunga, akasema Abu Said, "Ummu L-Fadhl akampelekea Mtume (S.A.W.) kibakuli cha maziwa, naye amesimama juu ya ngamia wake akayanywa”.

421. Abu Ubayda kasema, "Niliarifiwa na Usaamah bin Zaid (R.A.A.) kasema, "Mtume (S.A.W.) aliondoka Arafah hata alipowasili Ash-sha`ab, akateremka kwenda haja ndogo, halafu akatawadha, lakini hakuutengeneza udhu wake nikwambia, “Wakati wa Sala umefika”. Akajibu akasema,

«الصلاة أماماك».

Maana yake, “Sala iko mbele yako”. (Halafu) Akapanda kwenye kipando chake. Walipowasili Muzdalifa, akateremka akatawadha, akautengeneza udhu wake, kisha pakakimiwa Sala, akasali Sala ya Magharibi. Kisha kila mtu akamfunga ngamia wake, nyumbani kwake, baadaye pakakimiwa Sala ya Isha, akaisali, wala hakuzitenganisha baina ya Sala hizo mbili kwa kitu chochote kile”.

ARrabi`i kasema, "Abu Ubayda kasema, "Inapendeza baada ya (Sala ya) Magharibi (kuzisali) rakaa mbili zilizokuwa hafifu (nyepesi)”.

422. Abu Ubayda kasema, "Allah Mtukufu alipomruhusu Mtume Wake (S.A.W.) kuhiji Hija ya kuaga, nayo ni hija iliyokamilika akasimama Arafah akasema, "

«أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّ الزَّمَانَ قَدِ اسْتَدَارَ كَهَيْئَةِ يَوْمَ خَلَقَ اللَّهُ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضَ، فَلاَ شَهْرَ يُنْسَى، وَلاَ عِدَّةَ تُحْصَى، أَلاَ وَإِنَّ الْحَجَّ فِي ذِي الْحِجَّةِ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ».

Maana yake, “Enyi watu! Hakika wakati umegeuka kama mfano wa siku Allah alipoziumba mbingu na ardhi, hapana siku za mwezi kusahauliwa, wala idadi ya siku zinazohesabika, jueni ya kwamba Hija hufanyika mnamo mwezi wa Dhul Hijja (mfungo tatu) mpaka siku ya Kiyama”.  Abu Ubayda kasema, "Alipotimiza Hija yake akawahutubia huko Arafah akasema, " 

«إِنَّ أَهْلَ الشِّرْكِ وَالأَوْثَانِ كَانُوا يَدْفَعُونَ مِنْ عَرَفَاتٍ إِذَا صَارَتِ الشَّمْسُ عَلَى رُؤُوسِ الْجِبَالِ كَأَنَّهَا عَمَائِمُ الرِّجَالِ فِي وُجُوهِهِمْ، وَيدْفَعُونَ مِنَ الْمُزْدَلِفَةِ إِذَا طَلَعَتِ الشَّمْسُ عَلَى رُؤُوسِ الْجِبَال كَأَنَّهَا عَمَائِمُ الرِّجَالِ فِي وُجُوهِهِمْ، وَإِنَّا لاَ نَدْفَعُ مِنْ عَرَفَاتٍ حَتَّى تَغْرُبَ الشَّمْسُ، وَيُفْطِرَ الصَّائِمُ، وَنَدْفَعُ مِنَ الْمُزْدَلِفَةِ غَدًا إِنْ شَاءَ اللَّهُ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ، هَدْيُنَا مُخَالِفٌ لِهَدْيِ أَهْلِ الشِّرْكِ وَالأَوْثَانِ».

Maana yake, “Hakika washirikina, na wenye kuabudu masanamu walikuwa wakiondoka Arafaat, wakati jua limepanda juu ya vichwa vya majabali (vileleni) utadhania mfano wa kama vilemba vya wanaume ndani ya nyuso zao. Na wanaondoka Muzdalifa linapochomoza jua juu ya vichwa vya majabali (vileleni), utadhania mfano wa kama vilemba vya wanaume ndani ya nyuso zao. Na sisi hatuondoki Arafaat mpaka lichwe jua, na afuturu mtu aliyefunga. Na kesho tutatoka kutoka Muzdalifa akipenda Allah kabla ya jua halijachomoza. Uwongofu wetu ni tofauti na uwongofu wa washirikina, na wenye kuabudu masanamu”.

423. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zaid kasema, "Aliulizwa Usaamah bin Zaid (R.A.A.) namna gani Mtume Wake (S.A.W.) alipokuwa akienda kufanya Hija ya mwisho wakati wa kuondoka?” Akajibu akasema, "Alikuwa akienda kwa haraka sana, na akikuta pahala penye kukaa sawa humharakisha mnyama ili aende kwa haraka zaidi”.

424. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zaid kasema, "Nimearifiwa kuwa Abuu Ayuub al Ansariy Sahaba wa Mtume (S.A.W.) kasema, "Nilisali na Mtume (S.A.W.) wakati wa Hija ya widaa Sala ya Magharibi na Sala ya Isha pamoja tulipokuwa Muzdalifa.

425. Abu Ubayda kasema, "Nimepata habari kutoka kwa Ibn `Umar (R.A.A) kasema, "Mtume (S.A.W.) kasema, "

«إِذَا كُنْتَ بَيْنَ الأَخْشَبَيْنِ بِمِنًى - وَنَفَخَ بِيَدِهِ نَحْوَ الْمَشْرِقِ - فَإِنَّ هُنَاكَ وَادِي السُّرَرِ فِيهِ سَرْحَةٌ سُرَّ تَحْتَهَا سَبْعُونَ نَبِيئًا»

Maana yake, “Utakapokuwepo baina ya majabali mawili katika Mina akaashiria kwa mkono wake kuelekeza upande wa Mashariki. Huko liko bonde linaloitwa Ssuraru (yaani vitovu, panapokatiwa watoto wachanga vitovu vyao, na ndani yake kuna mti mkubwa kabisa), vimekatwa chini yake vitovu vya Mitume sabini”.

426. Abu Ubayda kasema, "Mtume (S.A.W.) amewaruhusu wachunga ngamia kulala kwenye makaazi walipofikia, na kutupa mawe siku ya kuchinja, halafu tena kutupa mawe kesho yake, na halafu baada ya kesho yake wanatupa siku mbili, mwishowe wanatupa siku ya kuondoka (kutoka Mina ambayo ni siku ya tatu ya Tashriyq)”.

Published By Sh. Hafidh Al-Sawafi

427. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zaid, kutoka kwa Abu Said L-Khudriyyi (R.A.A.) kasema, "Ziad bin Abu Sufiyan aliandika barua kumpelekea (Bibi) Aisha mama wa Waislamu (R.A.A.H.) akamuelezea kuwa Abdullah bin Abbas (R.A.A.) anasema, “Yanamharamikia mwenye kupeleka mnyama wa kutolewa sadaka (wakati wa Hija), kama yanavyomharamikia mwenye kuhiji mpaka achinjwe yule mnyama, nami nimempeleka mnyama wangu basi niandikie kwa amri yako”. (Bibi) Aisha (R.A.A.H.) kasema, "Si kama alivyosema Ibn Abbas (R.A.A.), kwani mimi nilifungua kamba ya shingoni ya mnyama wa kuchinjwa wa Mtume (S.A.W.) kwa mkono wangu, kisha yeye akamfunga kamba, halafu akampeleka kwa baba yangu, wala hakuharamisha Mtume (S.A.W.) kitu alichomhalalishia Allah mpaka amchinje mnyama wake”.

428. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zaid, kutoka kwa Abu Said L-Khudriyyi (R.A.A.) kasema, "Hafsa (R.A.A.H.) kasema kumwambia Mtume (S.A.W.), “Mbona watu wameshatahallal[1] lakini wewe bado hujat`halal[2] kwa Umra yako?” Akasema, "

«إِنِّي لَبَّدْتُ رَأْسِي وَقَلَّدْتُ هَدْيِي فَلاَ أَحِلُّ حَتَّى أَنْحَرَ».

Maana yake, “Hakika mimi nimetia kichwani kitu kinachozuia nywele zangu, na nimemtia mnyama wangu alama shingoni siwezi kutahallal mpaka nichinje”.

Arabi`i kasema, "(التَّلبيد) maana yake ni kitu kinachozuia nywele zisitawanyike”.

429. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zaid, kutoka kwa Abu Hurayrah (R.A.A.) ya kuwa, "Mtume (S.A.W.) alimwona mtu mmoja anamvuta ngamia jike, akamwambia,

«اِرْكَبْهَا»

Maana yake, "Mpande (mkwee)!". Akasema, "Ewe Mtume (S.A.W.)! Huyu ni ngamia jike". Akamwambia, "

«اِرْكَبْهَا»

Maana yake, "Mpande (mkwee)". Akasema, "Huyu ni ngamia jike”. Mtume (S.A.W.) akasema, "

«اِرْكَبْهَا وَيْلَكَ»

Maana yake, “Ole wako! Mkwee,” kwa mara ya pili au ya tatu”.

430. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zaid kasema, "Jaabir bin Abdullah kasema, "Tulichinja pamoja na Mtume (S.A.W.) katika mwaka wa Hudaybia. Ngamia jike kwa ajili ya watu saba, na ngombe jike kwa ajili ya watu saba".    

431. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zaid, kutoka kwa (Bibi) Aisha mama wa Waislamu (R.A.A.H.) kasema, "Tulifuatana pamoja na Mtume (S.A.W.) kwa masiku matano yaliyobakia katika Dhul-Qa`ida (mwezi wa mfungo pili) wala hatukuona isipokuwa L-Hajji (mwezi wa mfungo tatu). Na tulipokaribia Makka Mtume (S.A.W.) alimuamrisha kila asiyekuwa na ngamia wa kuchinja, akitufu (akizunguka) L-Ka`aba, na akatembea baina Safaa na Marwaa, basi atanyoa nywele. Seyyida Aisha (R.A.A.H.) kasema, "Tukaletewa nyama ya ng`ombe siku ya kuchinja, nikauliza, “Kwa ajili gani hii nyama?” Akajibu, “Mtume (S.A.W.) kachinja kwa ajili ya wake zake”.

432. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zaid, kutoka kwa Ibn Abbas (R.A.A.) kasema, "Ka`ab bin Ujra alitoka pamoja na Mtume (S.A.W.) kwa ajili ya kuhiji, lakini aliudhiwa na chawa kichwani mwake. Mtume (S.A.W.) alimwamrisha anyoe nywele zake, na akamwambia, "

«صُمْ ثَلاَثَةَ أَيَّامٍ، أَوْ أَطْعِمْ سِتَّةَ مَسَاكِينَ مُدَّيْنِ لِكُلِّ مِسْكِينٍ، أَوْ اُنْسُكْ بِشَاةٍ أَيَّ ذَلِكَ فَعَلْتَ أَجْزَاكَ».

Maana yake, “Funga siku tatu, au walishe maskini sita kila maskini vibaba viwili, au toa sadaka kwa kuchinja mbuzi mmoja. Ukifanya mojawapo katika haya (mambo matatu) itatosheleza”.

Published By Sh. Hafidh Al-Sawafi

433. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zaid kasema, "Aliniarifu Sa`ad bin Abi Waqqaas (R.A.A.),  na Dhihaak bin Qais (R.A.A.) ya kwamba, "Walitofautiana katika kujistarehesha kwa kufanya Umra (kwanza pekee yake) kisha ndio akahiji”. Dhihaak akasema, "Hafanyi hivyo ila yule asiyeelewa amri ya Mola”. Sa`ad akasema, "Ubaya ulioje ulivyosema hivyo”. Dhihaak akasema, " “Hakika `Umar bin Khattaab (R.A.A.) alikataza kufanya hivyo”. Sa`ad akasema, "Mtume (S.A.W.) alifanya hivyo na tukafanya pamoja naye”.

ARrabi`i kasema, "Kasema Ubu Ubayda, “Mwenye kutaka kujistarehesha kwa kufanya Umra kisha ndio akahiji afanye, na atakae aache. Kwani yote hayo ni wasaa[1] uliyo mkubwa”.

434. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zaid, kutoka kwa (Bibi) Aisha (R.A.A.H.) kasema, "Mtume (S.A.W.) alifanya Hijja peke yake (bila ya kuchanganya na Umra)”.

435. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zaid, kutoka kwa Abdullah bin Amrou bin L-`Aas (R.A.A.) kasema, "Katika Hijja ya mwisho (ya Mtume (S.A.W.), mtu mmoja alikuja kwa Mtume (S.A.W.) akasema, "Ewe Mtume wa Mola (S.A.W.)! Sikujua nimenyoa kabla ya kuchinja”. Akamwambia: “Chinja wala hapana kitu”. Akamjia mwingine akamwambia: “Ewe Mjumbe wa Allah (S.A.W.)! Sikujua nimechinja kabla ya kutupa mawe”. Akamwambia: “Chinja wala hapana kitu”. Siku hiyo hakuulizwa kitu chochote ila kasema, "Wala hapana kitu".

ARrabi`i kasema, "Hii ruhusa kutoka kwa Mtume kwa (S.A.W.) ilikuwa ni kwa siku hiyo (tu ya Hijja ya mwisho)”.

Published By Sh. Hafidh Al-Sawafi

 436. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zaid, kutoka kwa Ibn Abbas (R.A.A.) kasema, "Mtu mmoja (aliyeitwa Ssa`abu bin Jaththaama) alimpa Mtume (S.A.W.) zawadi ya punda wa mwituni walipo kuwa Al-Abwa. Lakini  Mtume (S.A.W.) akamrejeshea mwenyewe (punda wake). Alipoona Mtume (S.A.W.) alama ya kutokupendezewa katika uso wake akasema, "

«إِنَّا لَمْ نَرُدَّهُ عَلَيْكَ إِلاَّ أَنَّا مُحْرِمُونَ»

Maana yake, “Sisi hatukukurejeshea isipokuwa tumehirimia”.

437. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zaid kasema, "Ibn Abbas (R.A.A.) kasema, "Mtume (S.A.W.) alitoka kuelekea Makka naye akiwa amehirimia hata alipofika mahali panapoitwa Rrawhaa alipambana na punda wa mwituni aliyejuruhiwa, Mtume (S.A.W.) akasema, "

«دَعُوهُ يُوشِكُ أَنْ يَأْتِيَهُ صَاحِبُهُ».

Maana yake, “Mwachieni mwenyewe hayuko mbali atakuja sasa hivi”.

Akaja L-Bahziyyi (Zaid bin Ka`ab Aslimiy) naye ndiye akiwa mwenye punda akasema, "Ewe Mtume wa Allah (S.A.W.) mfanyeni mtakavyo punda huyu”. Mtume (S.A.W.) akamwamrisha Abu Bakar (R.A.A.) amgawe. Akamgawa miongoni mwa wale aliofuatana nao. Halafu wakaondoka mpaka walipofika Al-Athaaya baina ya Rruwaitha na L-`Araj, wakamwona paa kichwa chake kakiinamisha (kakaa) kivulini anao mshale (mwilini mwake). Mtume (S.A.W.) akamwamrisha mtu mmoja amwangalie asidhuriwe na yeyote mpaka wote wampite.

Published By Sh. Hafidh Al-Sawafi

438. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zaid, kutoka kwa (Bibi) Aisha mama wa Waislamu (R.A.A.H.) kasema, "Tulitoka sisi pamoja na Mtume (S.A.W.) katika Hijja ya widaa, tukahirimia kwa ajili ya Umra. Kisha Mtume (S.A.W.) akasema, "

«مَنْ كَانَ مَعَهُ هَدْيٌ فَلْيُهِلَّ بِالْحَجِّ مَعَ الْعُمْرَةِ، ثُمَّ لاَ يُحِلُّ حَتَّى يُتِمَّهُمَا جَمِيعًا».

Maana yake, “Atakaekuwa na mnyama (wa kuchinja) ahirimie kwa ajili ya Hijja na Umra, kisha asitoke katika ihram yake (asitahallal) mpaka atimize zote mbili kwa pamoja”.

(Bibi) Aisha (R.A.A.H.) akasema, "Nikafika Makka nami nimo katika hali ya hedhi, hivyo sikutufu L-Ka`aba, na wala sikuenda baina ya Safaa na Marwaa, nikashtakia haya kwa Mtume (S.A.W.) akajibu akasema, "  

«انْقُضِي رَأْسَكِ وَامْتَشِطِي وَأَهِلِّي بِالْحَجِّ وَدَعِي الْعُمْرَةَ»

Maana yake, “Zichambue nywele za kichwani mwako, na uzichane, na hirimia kwa ajili ya Hijja na iwache Umra”. (Bibi) Aisha ((R.A.A.H.) akasema, "Nikafanya niliyoambiwa (na Mtume (S.A.W.), na baada ya kumaliza Hijja akanituma Mtume (S.A.W.) pamoja na Abdu Rrahmaan bin Abi Bakar mpaka tukafika pahala panapoitwa Tan`iym nikahirimia kwa Umra”. Akasema Mtume (S.A.W.), “Hapa ndipo pahala pa kuhirimia Umra yako”. (Bibi) Aisha (R.A.A.H.) akasema, "Wakafanya tawafu wale waliojistarehesha (tamattu’u) kwa ajili ya `Umrah, na kuizunguka L-Ka`aba, na kwenda baina ya Safaa na Marwaa, halafu wakatoka katika Ihraam zao. Halafu wakafanya tawafu nyingine baada ya kurejea kwao kutoka Mina kwa ajili ya Hijja yao, ama wale waliohirimia kwa ajili ya Hajji, au Hajji pamoja na Umrah walitufu (walizunguka) tawafu moja tu”. 

439. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zaid, kutoka kwa (Bibi) Aisha mama wa Waislamu (R.A.A.H.) kasema, "Nilimwambia Mtume (S.A.W.) kwamba Safia bint Huyayyi amepata hedhi”. Mtume (S.A.W.) akamwambia, "

«لَعَلَّهَا حَابِسَتُنَا، أَلَمْ تَكُنْ قَدْ طَافَتْ مَعَكُنَّ بِالْبَيْتِ»

Maana yake, “Anaweza akatuzuia (kwa ajili ya kumsubiria mpaka afanye tawaf ifadha), (akauliza) jee yeye hakutufu pamoja na nyinyi (tawaf ifadha)?” Nikasema, "Ndiyo (yaani katufu na sisi tawaf ifadha),” Akasema, "

«فَاخْرُجْنَ».

Maana yake, “Ondokeni mwende zenu (kutoka Mina muelekee Madina, yaani siyo kwake wajibu kutufu tawaf widaa kufuatatna na hali yake)”.

440. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zaid, kutoka kwa (Bibi) Aisha mama wa Waislamu (R.A.A.H.) kasema, "Nilikwenda Makka nami nina hedhi, sikuizunguka L-Ka`aba, wala sikuenda baina ya Safaa na Marwaa. Nikashtakia haya matatizo kwa Mtume (S.A.W.) akasema, "

«اِفْعَلِي مَا يَفْعَلُ الْحَاجُّ غَيْرَ أَنَّكِ لاَ تَطُوفِي بِالْبَيْتِ حَتَّى تَطْهُرِي».

Maana yake, “Fanya kama afanyavyo anayehiji isipokuwa usitufu (usizunguke) L-Ka`aba mpaka utoharike”.

441. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zaid, kutoka kwa (Bibi) Aisha (R.A.A.H.) kasema, "Safia bint Huyayyi mke wa Mtume (S.A.W.) alipatwa na hedhi akamtajia hayo Mtume (S.A.W.), akamjibu akasema, "

«أَحَابِسَتُنَا هِيَ»؟

Maana yake, “Atatuziwia yeye” Akaambiwa amefanya “Tawafu Ifadha”. Akajibu akasema, "

«فَلاَ إِذَنْ».

Maana yake, “Kwa hivyo hakuna cha kutuzuia”.

442. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zaid, kutoka kwa (Bibi) Aisha mama wa Waislamu (R.A.A.H.) kasema, "Asmaa bint Umaysi alimzaa Muhammad bin Abi Bakar pahala panaitwa Albaydaa[1], Abu Bakar (R.A.A.) akamtajia hayo Mtume (S.A.W.) akamjibu akasema, "

«مُرْهَا فَلْتَغْتَسِلْ ثُمَّ لِتُهَلِّلْ».

Maana yake, “Mwamrishe akoge halafu ahirimie”.

Published By Sh. Hafidh Al-Sawafi

443. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zaid, kutoka kwa Abu Hurayrah (R.A.A.) kasema, "Mtume (S.A.W.) kasema, "

«الْعُمْرَةُ إِلَى الْعُمْرَةِ كَفَّارَةٌ لِمَا بَيْنَهُمَا، وَالْحَجُّ الْمَبْرُورُ لَيْسَ لَهُ جَزَاءٌ إِلاَّ الْجَنَّةُ».

Maana yake, “Umra mpaka Umra ni kafara ya baina yake, na Hajji iliyotimizwa kikamilifu na kukubaliwa haina malipo isipokuwa ni Pepo”.

444. Abu Ubayda kutoka, kwa Jaabir bin Zaid, kutoka kwa (Bibi) Aisha (R.A.A.H.) kasema, "Mtume (S.A.W.) kasema, "

«اللَّهُمَّ ارْحَمِ الْمُحَلِّقِينَ»

Maana yake, “Ewe Mola! Warehemu wanaonyoa (nywele zao katika Umra au Hijja)”.

Wakasema, "Ewe Mtume (S.A.W.) na wanaopunguza (nywele zao)?" Akasema, "

«وَالْمُقَصِّرِينَ».

Maana yake, “Na wanaopunguza (nywele zao)”.

Published By Sh. Hafidh Al-Sawafi

445. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zaid, kasema, "`Ubaada bin Ssaamit kasema, "Tuliاchukua ahadi kwa Mtume (S.A.W.) kumsikiliza, na kumtii wakati wa shida, na wakati wa raha, kwa yanayochukiza, na kwa yanayopendeza, na kutowapinga wale waliopewa madaraka juu yetu, (wale wenye kushikamana na amri ya Mola), na tuseme haki, na tusimamishe haki popote pale tulipo. Na bila kuogopa lawana kwa ajili ya Mola”.

446. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zaid, kutoka kwa Ibn Umar (R.A.A.) kasema, "Tulichukua ahadi kwa Mtume (S.A.W.) kumsikiliza, na kumtii na akasema, "

«فِيمَا اسْتَطَعْتُمْ».

Maana yake, “Kwa yale mnayoyaweza”.

Jaabir kasema, "Na nimesikia kwa Sahaba waliokuwa wakisema, “Wameahidi wasikimbie”.

447. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zaid kasema, "Nilimsikia Jaabir bin Abdullah akisema, “Bedui alifunganiana ahadi na Mtume (S.A.W.), (halafu) yule Bedui akapatwa homa kali wakati alipokuwepo Madina akasema, "Ewe Mtume (S.A.W.)! Itengue ahadi yetu, lakini Mtume (S.A.W.) alimkatalia. Akamjia mara ya pili, na ya tatu, akamkatalia. Bedui akatoka akaenda zake, Mtume (S.A.W.) akasema, "

«إِنَّمَا الْمَدِينَةُ كَالْكِيرِ تَنْفِي خَبَثَهَا وَتُمْسِكُ طَيِّبَهَا».

Maana yake, “Hakika (mji wa) Madina ni kama kiriba cha kupulizia moto, huondosha wabaya wake na kuzuia wazuri wake”.

Published By Sh. Hafidh Al-Sawafi

448. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zaid, kutoka kwa Ibn Abbas (R.A.A.) kutoka kwa Mtume (S.A.W.) kasema, "

«الْمَقْتُولُ دُونَ مَالِهِ شَهِيدٌ».

Maana yake, “Aliyeuawa akitetea asinyang’anwe mali yake ni shahidi”.  Vilevile akasema, "

«أَفْضَلُ الأَعْمَالِ كَلِمَةُ حَقٍّ يُقْتَلُ عَلَيْهَا عِنْدَ سُلْطَانٍ جَائِرٍ».

Maana yake, “Bora ya kitendo ni neno la haki kuuliwa nalo mwenye kulisema mbele ya kiongozi dhalimu (asiyehukumu kwa sheria)”.

449. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zaid, kutoka kwa Abu Hurayrah (R.A.A.) kasema, "Mtume (S.A.W.) kasema, "

«الشُّهَدَاءُ خَمْسَةٌ: الْمَطْعُونُ، وَالْمَبْطُونُ، وَالْغَرِيقُ، وَصَاحِبُ الْهَدَمِ، وَالشَّهِيدُ فِي سَبِيلِ اللَّهِ».

Maana yake, “Mashahidi ni (wa aina) tano: Aliyekufa kwa maradhi ya tauni, na kwa maradhi ya tumbo, na aliyezama ndani ya maji, na mwenye kuangukiwa (na nyumba au mchimba kisima akangukiwa na udongo), na shahidi aliyekufa katika njia (ya kupigania dini) ya Allah”.

450.A-Rrabi`i kasema, "Ibn Abbas (R.A.A.) kasema, "Mtume (S.A.W.) kasema, "

«الشَّهِيدُ يُغْفَرُ لَهُ عِنْدَ أَوَّلِ قَطْرَةٍ تَقْطُرُ مِنْ دَمِهِ فِي سَبِيلِ اللَّهِ، وَيُجَارُ مِنْ عَذَابِ الْقَبْرِ».

Maana yake, “Aliyekufa shahidi husamehewa makosa yake, wakati linapodondoka tone la mwanzo la damu yake katika njia ya Allah. Na ataepushwa na mateso ya kaburini”.

451. Na Mtume (S.A.W.) kasema, "

«إِنْ لَمْ يَكُنِ الشُّهَدَاءُ مِنْ أُمَّتِي إِلاَّ مَنْ قُتِلَ بِالسَّيْفِ فَهُمْ إِذَنْ قَلِيلٌ»

Maana yake, “Ingelikuwa mashahidi katika umma wangu hawapatikani isipokuwa kwa kuuwawa kwa upanga wangekuwa wachache”. Kisha Mtume (S.A.W.) kasema, "

«الْقَتِيلُ شَهِيدٌ وَصَاحِبُ الْهَدَمِ شَهِيدٌ، وَالْمَبْطُونَ شَهِيدٌ، وَالْغَرِيقُ شَهِيدٌ، وَمَنْ أَكَلَهُ السَّبُعُ شَهِيدٌ، وَالسَّلِيمُ شَهِيدٌ - يَعْنِي اللَّدِيْغَ - وَصَاحِبُ السِّلِّ شَهِيدٌ، وَمَنْ مَاتَ مُرَابِطًا فِي سَبِيلِ اللَّهِ شَهِيدٌ، وَمَنْ ذَكَرَ اللَّهَ تَعَالَى إِذَا أَخَذَ مَضْجَعَهُ ثُمَّ مَاتَ فَهُوَ شَهِيدٌ، وَالنُّفَسَاءُ وَمَنْ مَاتَ عَلَى فِرَاشِهِ يُرِيدُ أَنْ تَكُونَ كَلِمَةُ اللَّهِ هِيَ الْعُلْيَا وَكَلِمَةُ الذِينَ كَفَرُوا السُّفْلَى شَهِيدٌ».

Maana yake, “Aliyeuwawa (katika vita vya Jihadi) ni shahidi, na mwenye kuporomokewa (na nyumba au ukuta n.k) ni shahidi, na aliyekufa kwa maradhi ya tumbo ni shahidi, na anayekufa kwa kugharikika (kuzama katika maji) ni shahidi, na atakayekufa kwa kuliwa na mnyama ni shahidi, na atakayekufa katafunwa na mdudu (nyoka, nge n.k) ni shahidi, na mwenye kufa kwa kifua kikuu ni shahidi, na aliyekufa ameshikamana katika njia ya Allah ni shahidi, na atakayekufa anamtaja (anamdhukuru) Mola akilala kitandani kwake kisha akafa ni shahidi, na mwanamke aliyekufa akizaa ni shahidi, atakayekufa  kitandani kwake nae ameazimia[1] kulifanya neno la Allah kuwa ndilo juu, na neno la waliokufuru kuwa chini ni shahidi”.

Published By Sh. Hafidh Al-Sawafi

452. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zaid, kutoka kwa Abu Hurayrah (R.A.A.), kutoka kwa Mtume (S.A.W.) kasema, "

«وَالذِي نَفْسِي بِيَدِهِ لَوَدِدْتُ أَنْ أُقَاتِلَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَأُقْتَلَ، ثُمَّ أُحْيَا ثُمَّ أُقْتَلَ، ثُمَّ أُحْيَا ثُمَّ أُقْتَلَ».

Maana yake, “Naapa kwa Ambaye nafsi yangu iko mkononi Mwake. natamani nipigane katika njia ya Allah halafu niuawe kisha niwe hai, tena nipigane niuwawe, halafu niwe hai, baadaye nipigane niuwawe”.

453. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zaid, kutoka kwa Abu Hurayrah (R.A.A.), kutoka kwa Mtume (S.A.W.) kasema, "

«وَالذِي نَفْسِي بِيَدِهِ لاَ يُكْلَمُ أَحَدٌ فِي سَبِيلِ اللَّهِ - وَاللَّهُ أَعْلَمُ بِمَنْ يُكْلَمُ فِي سَبِيلِهِ إِلاَّ جَاءَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَجُرْحُهُ يَثْعَبُ دَمًا، اللَّوْنُ لَوْنُ الدَّمِ وَالرِّيحُ رِيحُ الْمِسْكِ».

Maana yake, “Naapa kwa Ambaye nafsi yangu iko mkononi Mwake, haumii yeyote katika njia ya Allah, na Allah hujua aliyeumia katika njia Yake, isipokuwa atakuja siku ya Kiyama na jeraha lake linatiririka damu, na rangi (yake ya ile damu inayotiririka) ni rangi ya damu, na harufu (yake) ni harufu ya miski”.

454. Na kwa njia hiyo hiyo kutoka kwa Mtume (S.A.W.) kasema, "

«مَثَلُ الْمُجَاهِدِ فِي سَبِيلِ اللَّهِ كَمَثَلِ الصَّائِمِ الْقَائِمِ الذِي لاَ يَفْتُرُ عَنْ صَلاَةٍ وَلاَ صِيَامٍ حَتَّى يَرْجِعَ».

Maana yake, “Mfano wa mpiganaji katika njia ya Allah, ni kama mfano wa mfungaji aliyesimama akisali, ambaye hapunguzi wala hachoki katika Sala, wala Saumu mpaka arejee”.

455. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zaid kasema, "Kasema Mtume wa Allah (S.A.W.), "

«أَفْضَلُ الأَعْمَالِ كَلِمَةُ حَقٍّ يُقْتَلُ عَلَيْهَا صَاحِبُهَا عِنْدَ سُلْطَانٍ جَائِرٍ».

Maana yake, “Bora ya vitendo, ni neno la haki analouliwa nalo mwenye (kulisema) mbele ya mtawala dhalimu.[1]”

456. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zaid, kutoka kwa Abu Hurayrah (R.A.A.), kutoka kwa Mtume (S.A.W.) kasema, "

«تَكَفَّلَ اللَّهُ لِلْمُجَاهِدِ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَلاَ يُخْرِجُهُ مِنْ بَيْتِهِ إِلاَّ الْجِهَادُ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَتَصْدِيقُ كَلِمَاتِهِ أَنْ يُدْخِلَهُ الْجَنَّةَ، أَوْ يَرُدَّهُ إِلَى مَسْكَنِهِ الذِي خَرَجَ مِنْهُ مَعَ مَا نَالَ مِنْ أَجْرٍ أَوْ غَنِيمَةٍ»

Maana yake, “Allah amechukua dhamana kwa mujahid aliye katika njia ya Allah, ambae hakikumtoa nyumbani kwake ila kwa kufanya jihadi, na kusadikisha neno Lake, basi Mola atamwingiza Peponi, au amrudishe mahali pake alipotokea pamoja na ujira aliyo upata, au ngawira (mali aliyoiteka)”.

457. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zaid kasema, "Alinisimulia Abdullah bin Umar (R.A.A.) kasema, "Mtu mmoja alikuja kwa Mtume (S.A.W.) akasema, "Ewe Mtume wa Mola (S.A.W.)! “Jee, nikipigana kwa njia ya Mola nikasubiri, nikitegemea kupata malipo, nikasonga mbele bila kurudi nyuma, Allah atanisamehe madhambi yangu?” Akamjibu

«نَعَمْ»

Maana yake, “Ndiyo”. Yule mtu alipoondoka Mtume (S.A.W.) akamwita, akaitiwa (akaja) akasema kumuuliza, "

«كَيْفَ قُلْتَ»

Maana yake, “Ulisema kitu gani?” (Yule mtu) Akayarudia maneno yake (yale aliyoyasema), (Halafu) Mtume (S.A.W.) akasema (kumjibu), "

«نَعَمْ، إِلاَّ الدَّيْنَ، كَذَلِكَ قَالَ لِي جِبْرِيلُ عَلَيْهِ السَّلاَمُ».

Maana yake, “Naam, Utasemehewa isipokuwa deni. Hivi ndivyo alivyoniambia Jibril (A.S.)”.

458. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zaid, kutoka kwa Ibn Abbas (R.A.A.), kutoka kwa Mtume (S.A.W.) kasema, "

«الْمَقْتُولُ فِي الْمَعْرَكَةِ لاَ يُغَسَّلُ، فَإِنَّ دَمَهُ يَعُودُ مِسْكًا يَوْمَ الْقِيَامَةِ».

Maana yake, “Anayeuwawa katika vita (vya jihadi) hakoshwi. Kwani damu yake inageuka miski siku ya Kiyama”.

459. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zaid, kutoka kwa Ibn Abbas (R.A.A.) kasema, "Mtume (S.A.W.) kasema kuhusu waliokufa mashahidi. "

«زَمِّلُوهُمْ فِي ثِيَابِهِمْ»

Maana yake, “Wafunikeni katika nguo zao (walizofia)”.

460. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zaid, kutoka kwa Abu Hurayrah (R.A.A.) kasema, "Mtume (S.A.W.) kasema, "

«لَوْلاَ أَنْ أَشُقَّ عَلَى أُمَّتِي لأَحْبَبْتُ أَنْ لاَ أَتَخَلَّفَ عَنْ سَرِيَّةٍ تَخْرُجُ فِي سَبِيلِ اللَّهِ، وَلكِنْ لاَ أَجِدُ مَا أَحْمِلُكُمْ عَلَيْهِ وَلاَ تَجِدُونَ مَا تُحْمَلُونَ عَلَيْهِ، وَيَشُقُّ عَلَيْكُمْ أَنْ تَتَخَلَّفُوا بَعْدِي».

Maana yake, “Kama nisingeliuonea taabu (na huruma) umma wangu nisingelipenda kubaki nyuma kutokufuatana na kundi la jeshi linalotoka kwenda kupigana katika njia ya Allah. Lakini sina kipando cha kukuchukueni, na wala nyie hamna kipando cha kukuchukueni. Na ikawa dhiki kwenu msije mkakengeuka baada (ya kufa) kwangu”.

Published By Sh. Hafidh Al-Sawafi

461. Abu Ubayda kasema, "Nimepata khabari itokayo kwa Mtume (S.A.W.) kuwa alishindana baina ya farasi aliyefundishwa (namna ya kushindana) kutoka kijiji kilichoitwa L-Hayfaa, mpaka Thaniyyata L-Widaa`a sehemu ya mwisho ya mashindano. Kisha akashindana kwa farasi ambao hawakupata mafunzo kutoka Thaniyya mpaka kwenye Msikiti wa Bani Ruzaiq. Pia nimearifiwa kwamba Abdullah bin Umar (R.A.A.) alikuwa ameshiriki katika mashindano hayo.

462. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zaid, kutoka kwa Abu Said L-Khudriyyi (R.A.A). kasema, "Umar bin Khattaab (R.A.A.) alimbeba mtu mmoja juu ya farasi aliyetolewa kwa ajili ya Allah kwa ajili ya jihad, akamkuta anauzwa sokoni. Akamuuliza Mtume (S.A.W.) juu ya farasi huyo, akamjibu akasema, "

«لاَ تَبْتَعْهُ وَلاَ تَعُدْ فِي صَدَقَتِكَ فَإِنَّ الْعَائِدَ فِي صَدَقَتِهِ كَالْكَلْبِ الْعَائِدِ فِي قَيْئِهِ».

Maana yake, “Usimnunue, wala usirejeshe katika sadaka yako. Kwa hakika anayekirudisha alichokitoa katika sadaka ni kama mbwa aliyetapika, halafu akayala yale  matapishi yake”.

463. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zaid, kutoka kwa Abu Hurayrah (R.A.A.) kasema, "Mtume (S.A.W.) kasema, "

«الْخَيْلُ لِرَجُلٍ أَجْرٌ وَلِرَجُلٍ سِتْرٌ، وَعَلَى رَجُلٍ وِزْرٌ، فَأَمَّا الَّتِي هِيَ لَهُ أَجْرٌ فَرَجُلٌ رَبَطَهَا فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَأَطَالَ لَهَا فِي مَرْجٍ أَوْ رَوْضَةٍ فَمَا أَصَابَتْ فِي طِيَلِهَا ذَلِكَ مِنَ الْمَرْجِ أَوِ الرَّوْضَةِ كَانَ لَهُ حَسَنَاتٍ، وَلَوْ أَنَّهَا قَطَعَتْ طِيَلَهَا ذَلِكَ فَاسْتَنَّتْ شَرَفًا أَوْ شَرَفَيْنِ كَانَتْ آثَارُهَا وَأَرْوَاثُهَا حَسَنَاتٍ لَهُ لَوْ أَنَّهَا مَرَّتْ بِنَهْرٍ فَشَرِبَتْ مِنْهُ وَلَمْ يُرِدْ أَنْ تَشْرَبَ مِنْهُ كَانَ لَهُ ذَلِكَ حَسَنَاتٍ فَهِيَ لَهُ أَجْرٌ؛ وَرَجُلٌ رَبَطَهَا تَغَنِّيًا وَتَعَفُّفًا وَلَمْ يَنْسَ حَقَّ اللَّهِ فِي رِقَابِهَا وَلاَ فِي ظُهُورِهَا فَهِيَ لَهُ سِتْرٌ؛ وَرَجُلٌ رَبَطَهَا فَخْرًا وَرِيَاءًا وَنِوَاءً لأَهْلِ الإِسْلاَمِ فَهِيَ عَلَى ذَلِكَ وِزْرٌ».

Maana yake, “Farasi kwa mtu ni ujira, na farasi kwa mtu mwingine ni stara, na kwa mtu wa tatu ni madhambi. Kwa yule mwenye ujira ni wa mtu yule aliyemtayarisha farasi (wake) katika njia ya Allah, akamfunga kamba, na kumrefushia katika ardhi ya kijani kibichi yenye majani mengi, au bustani. Atakuwa na thawabu kwa yale malisho yake. Na ikiwa atakata kamba hiyo, (kisha huyo farasi) akapiga mbio shoti moja, au shoti mbili, basi athari yake (ya miguu), na kinyesi chake ni thawabu kwake. Na lau kama amepita katika mto akanywa maji yake, na hakuwa na nia ya kumnywesha hayo yote ni thawabu kwake. Huo ndio ujira. Na mtu yule aliyemtayarisha (farasi wake) kwa kujitosheleza mwenyewe, bila kutaka sifa kisha hakusahau haki ya Mola Mtukufu katika shingo yake, wala kumkodisha kwa mwenye kumhitajia, hii kwake ndio stara. Na mtu yule aliyemtayarisha (farasi wake) kwa kujifakharisha, na kujionesha (kwa watu), na kuwafanyia uadui Waislamu, hii ndio dhambi”.

ARrabi`i kasema, "(أَطَالَ لهَا) maana yake ikiwa atamfunga farasi kamba katika ardhi ya kijani kibichi, yenye majani mengi, na kumrefushia kamba kutosha kula majani. Na maana ya (اسْتَنَّتْ) ni kumwachia huru farasi kuruka ruka, na kwenda mbio. Na maana ya (لَمْ يَنْسَ حَقَّ اللَّهِ) ni hakuacha kutoa haki ya Mola (mfano Zaka). Na maana ya (وَنِوَاءً لأَهْلِ الإِسْلامِ) ni kuwafanyia uadui Waislamu".

Published By Sh. Hafidh Al-Sawafi

464. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zaid, kutoka kwa Ibn Abbas (R.A.A.) kasema, "Mtume (S.A.W.) kasema, "

«أُمِرْتُ أَنْ أُقَاتِلَ النَّاسَ حَتَّى يَقُولُوا لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ، فَإِذَا قَالُوهَا عَصَمُوا مِنِّي دِمَاءَهُمْ وَأَمْوَالَهُمْ إِلاَّ بِحَقِّهَا». وَفِي رِوَايَةٍ أُخْرَى: «دِمَاؤُكُمْ وَأَمْوَالُكُمْ عَلَيْكُمْ حَرَامٌ».

Maana yake, “Nimeamrishwa (na Allah) nipigane na watu vita mpaka washuhudie kwamba hapana mungu anaepaswa kuabudiwa kwa haki isipokuwa ALLAH. Wakitamka hayo, watasalimika kwangu kutokana na uhai wao, na mali yao, isipokuwa kwa haki ya Uislamu. Na katika Hadithi nyingine “Damu yenu na mali yenu kwenu ni haramu”.

465. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zaid, kutoka kwa Aisha (R.A.A.H.) kasema, "Mtume (S.A.W.) kasema, "

«مَنْ حَمَلَ عَلَيْنَا السِّلاَحَ فَلَيْسَ مِنَّا».

Maana yake, “Atakaetubebea silaha dhidi yetu hayuko na sisi”.

Abu Ubayda kasema, "Amekusudiwa mwenye kubeba kupeleka kwenye nchi ya maadui”.

466. Ar-Rrabi`i, kutoka kwa Abi Ayyuub L-Ansaariy kasema, "Nimemsikia Mtume (S.A.W.) akisema. "

«غَدْوَةٌ فِي سَبِيلِ اللَّهِ أَوْ رَوْحَةٌ خَيْرٌ مِمَّا طَلَعَتْ عَلَيْهِ الشَّمْسُ».

 Maana yake, “Atakaetoka mwanzo wa mchana kwenda kupigana Jihad, au akatoka mwisho wa mchana, ni bora kwake kuliko kuchomozewa na jua”.

467. Abu Ubayda kasema, "Imenifikia kutoka kwa Abu Qataada kasema, "Tulitoka pamoja na Mtume (S.A.W.) mwaka wa (vita vya) Hunayni, tulipokutana ilikuwa Waislamu wametawanyika. Akasema, "Nikamwona mtu mmoja miongoni mwa makafiri amemkalia mmoja wa Waislamu, yuko tayari kutaka kumuuwa akasema, "Nikamzungukia hata nikamjia nyuma yake nikampiga kwa upanga kwenye mtulinga wa mabega nikaikata ngao yake. Akasema, "Akanigeukia, na akanikamata kwa nguvu mpaka nikanusa harufu ya mauti, kisha yakamshika mauti akaniachia. Halafu nikaondoka nikamsikia Mtume (S.A.W.) akisema, "

«مَنْ قَتَلَ قَتِيلاً لَهُ عَلَيْهِ بَيِّنَةٌ فَلَهُ سَلَبُهُ».

 Maana yake, “Atakayemuuwa mtu, na akawa ana dalili ya kuthibitisha ukweli wake (kuwa aliyeuawa alikuwa na niya ya kuuwa). Basi anaruhusiwa kuchukua silaha zake”. Akasema, "Nikasimama nikasema, "Nani atanishuhudia?” Nikakaa kitako kisha Mtume (S.A.W.) akasema, " “Kama hivyo”. Nikasimama nikasema, "Nani atakenishuhudia?” Baadaye Mtume (S.A.W.) akasema mara ya tatu. Nikasimama. Mtume (S.A.W.) akasema, "

«مَا لَكَ يَا أَبَا قَتَادَةَ»

Maana yake, “Una nini ewe Abu Qatada?”

Nikamhadithia kisa kilichotokea. Mtu mmoja kati ya watu waliokuwapo akasema, "Kasema kweli ewe Mjumbe wa Mola!, Na vifao vyake vya kivita viko kwangu basi mridhie”.

Abu Bakar Siddiyq (R.A.A.) akasema, "La Sivyo hivyo!, Ninaapa kwa Mola hakukusudia kwa aliyekuwa simba katika simba wa Allah, anayepigana kwa ajili ya Mola, na Mtume Wake halafu akupeni ngawira yake. Mtume (S.A.W.) akasema, "

«صَدَقَ فَأَعْطِهِ إِيَّاهُ»

Maana yake, “Kasema kweli, mpeni mwenyewe”.

Abu Qatada kasema, "Akanipa (hivyo vifaa) nikaiuza ngao, fedha nilizopata nikanunua kibustani (chenye mitende michache) kutoka kwa ukoo wa Baniy Salamah, nayo ni mali ya kwanza kumiliki katika Uislamu.

A-Rrabi`i kasema, "(المخِرَف) maana yake ni bustani ya mitende. Na (تَأَثَّلْتُهُ) maana yake ni niliyomiliki/niliyopata.

468. Abu Ubayda kasema, "Nilisikia kutoka kwa Anas bin Maalik (R.A.A.) kasema, "Mtume (S.A.W.) alitoka kwenda Khaybar akafika usiku, na ilikuwa kawaida yake ikiwa atafika kwa watu usiku huwa hawashambulii mpaka kupambazuke. Kulipopambazuka Mayahudi walitoka nje (ya ngome zao) na makoleo yao, na vikapu vyao (wakielekea kwenye mshamba yao). Mara walipomwona Mtume (S.A.W.) wakasema, "Tunaapa kwa Mola, Muhammad na jeshi lake”. Mtume (S.A.W.) akajibu akasema, "

«اللَّهُ أَكْبَرُ خَرَبَتْ خَيْبَرُ إِنَّا إِذَا نَزَلْنَا بِسَاحَةِ قَوْمٍ فَسَاءَ صَبَاحُ الْمُنْذَرِينَ».

Maana yake, “Allah Mkubwa, imeharibika Khaibar. Sisi tukishuka uwanja wa watu huwa Asubuhi mbaya kwa wale walioonywa (wasionyeke)”.

469. A-Rrabi`i, kutoka kwa Ubaada bin Ssaamit (R.A.A.) kasema, "Mtume (S.A.W.) alitusalisha wakapita ngamia waliobeba ngawira. Alipomaliza kusalisha, akamchukua kupe kutoka kwa ngamia akasema, "

«مَا يَحِلُّ لِي مِنْ غَنَائِمِكُمْ مَا يَزِنُ هَذِهِ إِلاَّ الْخُمُسِ وَهُوَ مَرْدُودٌ فِيكُمْ».

Maana yake, “Hainijuzu mimi kuchukua katika ngawira zenu kiasi cha uzito wa huyu kupe, isipokuwa sehemu moja ya tano tu, nayo itarudishwa kwenu”.

Na vita vya Dhaati Ssalaasil vimetajwa katika mlango wa Tayammamu. Na vita vya Dhiy Anmaar vimetajwa katika mlango wa Nguo/Mavazi. Na vita vya Abu Ubaydabin Jarraah vimetajwa katika mlango wa chakula.

470. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zaid, kutoka kwa Abu Hurayrah (R.A.A.) kasema, "Tulitoka pamoja na Mtume (S.A.W.) katika mwaka wa Khaybar hatukuteka dhahabu wala fedha, ila mali, na vifaa. Mtu mmoja wa kabila la Baniy Dhubayb anayeitwa Rufaa`ah bin Zaid alimpa zawadi Mtume (S.A.W.) mtoto mdogo mwenye rangi nyeusi anayeitwa Mid`am. Mtume (S.A.W.) alielekea Wadi Quraa tulipofika, Mid`am, akawa anashusha tandiko juu ya kipando cha Mtume (S.A.W.), mara ukaja mshale usiojulikana wapi unakotoka ukamchoma Mid`am ukamuuwa. Watu wakasema, "Pongezi kwake kwa kuingia Peponi”. Mtume (S.A.W.) akasema, "

«لاَ وَالذِي نَفْسِي بِيَدِهِ إِنَّ الشَّمْلَةَ الَّتِي أَخَذَهَا مِنَ الْمَغَانِمِ يَوْمَ خَيْبَرَ لَمْ تُصِبْهَا الْمَقَاسِمُ لَتَشْتَعِلُ عَلَيْهِ نَارًا».

Maana yake, “La! Naapa kwa Yule nafsi yangu iko mkononi Mwake, hakika nguo ya kujifunika aliyoichukua katika ngawira (bila ruhusa) siku ya (vita vya) Khaybar haikuingizwa katika mgao wa ngawira, itamchoma moto”.

Watu waliposikia hayo mtu mmoja alikuja kwa Mtume (S.A.W.) na kiatu kimoja, au viatu viwili. Mtume (S.A.W.) akasema, "

«شِرَاكٌ أَوْ شِرَاكَانِ مِنَ النَّارِ».

 Maana yake, “Kanda ya kiatu kimoja, au viatu viwili ni za Motoni”.  

Published By Sh. Hafidh Al-Sawafi

471. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zaid, kutoka kwa Ibn Abbas (R.A.A.) kasema, "

«عَلَيْكُمْ بِهَذِهِ الثِّيَابِ الْبِيضِ، أَلْبِسُوهَا أَحْيَاءَكُمْ وَكَفِّنُوا فِيهَا مَوْتَاكُمْ، فَإِنَّهَا خَيْرُ ثِيَابِكُمْ، وَلاَ تُكَفِّنُوهُمْ فِي حَرِيرٍ، وَلاَ مَعَ شَيْءٍ مِنَ الذَّهَبِ، لأَنَّهُمَا مُحَرَّمَانِ عَلَى رِجَالِ أُمَّتِي، وَمُحَلَّلاَنِ لِنِسَائِهَا».

Maana yake, “Shikamaneni na hizi nguo nyeupe. Wavisheni wahai wenu, na wakafinieni maiti wenu. Kwa hakika ni bora ya nguo zenu, wala msiwakafinie kwa nguo ya hariri, wala kitu cha dhahabu. Kwani vimeharamishwa kwa wanaume wa umma wangu. Na vimehalalishwa kwa wanawake wa umati wangu”.

472. Na kutokana na njia hiyo hiyo ya Hadithi, pia Mtume (S.A.W.) kasema, "

«الْمَقْتُولُ فِي الْمَعْرَكَةِ لاَ يُغَسَّلُ، فَإِنَّ دَمَهُ يَعُودُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ مِسْكًا»

Maana yake, “Aliyeuwawa katika vita (vya Jihadi) hakoshwi. Kwa hakika damu yake itarejea miski siku ya Kiyama”.

Ibn `Abbas (R.A.A) kasema, "Sanda (hununuliwa) kutokana na rasmali (fedha za maiti), kwa kauli ya Mtume (S.A.W.) kwa maiti aliyefariki naye kahudhuria (mauti yake) kasema, "

«كَفِّنُوهُ فِي ثَوْبَيْهِ»

Maana yake, “Mvalisheni sanda katika nguo zake mbili”. Akaongozewa nguo mbili.

473. Na kutokana na njia ya Ibn Abbas (R.A.A.) kasema, "Mtume (S.A.W.) alitoa sanda ya binti yake Ummu Kulthum nguo tano”.

474. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kutoka kwa (Bibi) Aisha (R.A.A.H.) kasema, "Mtume (S.A.W.) alivalishwa sanda katika nguo tatu nyeupe sahuuliyya[1] hapana ndani yake kanzu, wala kilemba”.

A-Rrabi`i kasema, "(/سَحُوليَّةsahuuliyyah) ni jina la mahali panapoitwa “Sahuulaa,” na pahala hapo ni katika nchi ya Yemen.

475. Abu Ubayda kasema, "Nimearifiwa kutoka kwa Muhammad bin Siyriyn kasema, "Ummu Atiyyah L-Ansariyyah kasema, "Mtume (S.A.W.) alitujia wakati binti yake alipofariki dunia akasema, "

«اِغْسِلْنَهَا ثَلاَثًا أَوْ خَمْسًا أَوْ أَكْثَرَ مِنْ ذَلِكَ، إِنْ رَأَيْتُنَّ ذَلِكَ بِمَاءٍ وَسِدْرٍ وَاجْعَلْنَ فِي الآخِرَةِ شَيْئًا مِنْ كَافُورٍ، فَإِذَا فَرَغْتُنَّ فَآذِنَّنِي»

Maana yake, “Muosheni mara tatu, au mara tano, au zaidi ya hivyo mkiona inahitajia, kwa maji na majani ya mkunazi. Na mwisho mumuoshe na kafuur, na mkimaliza nijulisheni”. Baada ya kumaliza akaruhusiwa kuingia ndani akatupa shuka yake akasema, "

«أَشْعِرْنَهَا إِيَّاهُ».

Maana yake, “Mfunike nayo vyema”.

Kasema A-Rrabii, “Mfunike nguo (mfano wa kikoi), na kauli yake mfunike nayo ili imstiri”.

476. Na kutokana na njia ya Ibn Abbas (R.A.A.) kasema, "Haifai kuwekwa maiti ya Mwislamu (asizikwe) baina ya migongo ya watu wake”. Na Mtume (S.A.W.) kasema, "

«اِغْسِلُوا مَوْتَاكُمْ»

Maana yake, “Waosheni maiti zenu”.  Ikawa ni wajibu kuoshwa maiti ya Mwislamu kwa yule atakaehudhuria maiti.

Published By Sh. Hafidh Al-Sawafi

477. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kutoka kwa Ibn Abbas (R.A.A.) kasema, "Mtume (S.A.W.) aliulizwa kuhusu mwanamke aliyekufa, akaamrisha ziasuliwe nywele zake wakati wa kukoshwa kwake. Na Mola ni mjuzi zaidi”.

478. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kutoka kwa Ibn Abbas (R.A.A.), kutoka kwa Mtume (S.A.W.) kasema, "

«أَوْلَى بِالصَّلاَةِ عَلَى الْمَيِّتِ أَفْضَلُ الْقَوْمِ وَرَعًا وَأَسَنُّهُمْ فِي ذِكْرِ اللَّهِ».

Maana yake, “Wa kwanza wa kumsalia maiti ni wachaMungu, na wenye kumdhukuru sana Allah”.

479. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kutoka kwa Abu Hurayrah (R.A.A.) kwamba, "Mtume (S.A.W.) aliwajulisha watu kifo cha Nnajashii (mfalme wa uhabeshi) siku ile aliyofariki. Na akatoka nao mpaka mahali wanaposalia, akawapanga safu (kisha akawasalisha Sala ya Jeneza) na kupiga takbira nne".

480. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kutoka kwa (Bibi) Aisha (R.A.A.H.) kasema, "Siku moja usiku Mtume (S.A.W.) aliinuka akavaa nguo zake, halafu akatoka nje, nikamuamuru mjakazi wangu (aliyeitwa) Bariyrah amfuate. Akamfuata mpaka alipofika kwenye makaburi ya Albaqia (Madina), akasimama kwa muda aliomuwezesha Mola, na kijakazi akasimama karibu yake. Akaondoka, yule kijakazi akamtangulia akafika kwanza kabla yake akanielezea (yale aliyoyaona). Sikumueleza kitu Mtume (S.A.W.) mpaka asubuhi nikamwuliza, akajibu akasema, "

«بُعِثْتُ إِلَى أَهْلِ الْبَقِيعِ لأُصَلِّيَ عَلَيْهِمْ».

Maana yake, “Nimetumwa kwa watu wa al Baqiah ili niwasalie”.

Published By Sh. Hafidh Al-Sawafi

481. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kutoka kwa Ibn Abbas (R.A.A.) kutoka kwa Mtume (S.A.W.) kasema, "

«كُنْتُ نَهَيْتُكُمْ عَنْ زِيَارَةِ الْقُبُورِ، أَلاَ فَزُورُوهَا وَلاَ تَقُولُوا هُجْرًا».

Maana yake, “Niliwakatazeni kuyazuru makaburi, (lakini sasa) yazuruni, wala msiseme maneno mabaya”. Makusudio yake msiombe kwa vilio, na kuomboleza, na kwa jambo litakalomghadhibisha Mola.

482. Na kwa njia ya Ibn Abbas (R.A.A.) kutoka kwa Mtume (S.A.W.) kuwa, "

أَنَّهُ نَهَى عَنْ تَقْصِيصِ الْقُبُورِ، أَيْ عَنْ تَجْصِيصِهَا.

Maana yake, “Amekataza (Mtume wa Allah (S.A.W.) kulijengea kaburi”.

483. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kutoka kwa (Bibi) Aisha (R.A.A.H.) kasema, "Nimemsikia Abdullah bin Umar (R.A.A.) kasema, " 

إِنَّ الْمَيِّتَ لَيُعَذَّبُ بِبُكَاءِ الأَحْيَاءِ.

Maana yake, “Hakika maiti huadhibiwa kwa kuliliwa na (watu) walio hai”. Aisha (R.A.A.H.) akasema, "Mola amsamehe Abu Abdu Rahmaan, ama yeye kwa kweli hakusema uwongo, lakini yeye (huenda) kuwa amesahau au amekosea, labda ilikuwa aseme ameyasikia aliyoyasema, kutoka kwa Mtume (S.A.W.) wakati walipopita wakamkuta Myahudi mwanamke aliyekufa na huku watu wake wanamlilia akasema, "

«إِنَّهُمْ لَيَبْكُونَ عَلَيْهَا وَإِنَّهَا لَتُعَذَّبُ فِي قَبْرِهَا».

Maana yake, “Hakika wao wanamlilia (maiti wao) mwanamke, naye anaadhibiwa kaburini mwake”.

Jaabir akasema, "(Bibi) Aisha ((R.A.A.H.) kasema, "

وَلاَ يُعَذَّبُ أَحَدٌ بِبُكَاءِ أَهْلِهِ، وَإِنَّمَا يُعَذَّبُ بِعَمَلِهِ السُّوءِ.

Maana yake, “Hapana hata mmoja anaye adhibiwa kwa kumlilia watu wake. Lakini huadhibiwa kwa sababu ya vitendo vyake viovu”.

484. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kutoka kwa Abu Sa`id L-Khudriyyi (R.A.A.) kasema, "Hakika Mtume (S.A.W.) kasema, "

«إِنَّ أَحَدَكُمْ إِذَا مَاتَ عُرِضَ عَلَيْهِ مَقْعَدُهُ بِالْغَدَاةِ وَالْعَشِيِّ، إِنْ كَانَ مِنْ أَهْلِ الْجَنَّةِ فَمِنْ أَهْلِ الْجَنَّةِ، وَإنْ كَانَ مِنْ أَهْلِ النَّارِ فَمِنْ أَهْلِ النَّارِ، فَيُقَالُ لَهُ: هَذَا مَقْعَدُكَ حَتَّى يَبْعَثَكَ اللَّهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ».

Maana yake, “Hakika mmoja wenu akifa huoneshwa makaazi yake asubuhi na jioni. Kama  mtu (huyo aliekufa) ni mtu wa Peponi, basi atakuwa ni mtu wa Peponi, na akiwa (huyo aliekufa) ni mtu wa Motoni, basi atakuwa ni mtu wa Motoni. Anaambiwa haya maakazi yako mpaka Allah atakapokufufuwa siku ya Kiyama”.

485. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kutoka kwa Abu Hurayrah (R.A.A.) ya kwamba, "Mtume (S.A.W.) alipokwenda makaburini akasema, "

«السَّلاَمُ عَلَيْكُمْ دَارَ قَوْمٍ مُؤْمِنِينَ...»

Maana yake, “(Assalaamu alaykum dara kaumin mu`uminina) Amani iwe juu yenu (enyi wakaazi wa) nyumba ya watu Waumini (Waislamu)”. Hadithi hii imetajwa kwa kirefu katika mlango wa umma, katika sehemu ya kwanza.[1]

486. Abu Ubayda kasema, "Lilimpitia jeneza Mtume (S.A.W.) akasema, "

«مُسْتَرِيحٌ أَوْ مُسْتَرَاحٌ مِنْهُ» فَقَالُوا: يَا رَسُولَ اللَّهِ مَا الْمُسْتَرِيحُ وَمَا الْمُسْتَرَاحُ مِنْهُ؟ قَالَ: «الْعَبْدُ الْمُؤْمِنُ يَسْتَرِيحُ مِنْ نَصَبِ الدُّنْيَا وَأذَاهَا إِلَى رَحْمَةِ اللَّهِ، وَالْعَبْدُ الْفَاجِرُ تَسْتَرِيحُ مِنْهُ الْبِلاَدُ وَالنَّاسُ وَالدَّوَابُّ وَالشَّجَرُ».

Maana yake, “Amestarehe, au wamestarehe naye". Wakasema, "Ewe Mtume wa Allah! Nini maana ya amestarehe, na wamestarehe naye?” Kasema (Mtume (S.A.W.), “Mja Muislamu anastarehe na taabu ya dunia, na udhia wake, na kwenda kwa Rehema za Allah (anapofariki). Na mja muovu, hustarehe mji, na watu, na wanyama, na miti (anapokufa)”.

487. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir kasema, "Tumearifiwa kutoka kwa Mtume (S.A.W.) ya kwamba, alipita na kuwakuta watu wawili wakiadhibiwa ndani ya kaburi akasema, "

«يُعَذَّبَانِ وَمَا يُعَذَّبَانِ بِكَبِيرَةٍ، أَمَّا أَحَدُهُمَا فَقَدْ كَانَ لاَ يَسْتَبْرِئُ مِنَ الْبَوْلِ، وَأَمَّا الآخَرُ فَقَدْ كَانَ يَمْشِي بَيْنَ النَّاسِ بِالنَّمِيمَةِ».

Maana yake, “Hakika wanaadhibiwa, na wala hawaadhibiwi kwa mambo makubwa. Ama mmoja wao alikuwa hajioshi (vizuri) najasa ya mkojo[2]. Na ama mwingine alikuwa akipita kuwafitinisha watu”.

488. A-Rrabi`I, kutoka kwa Abi Ayyuub L-Ansaariy kwamba, “Mtume (S.A.W.) alisikia sauti wakati jua lilipokuwa linachwea (linatua) akasema, "

«هَذِهِ أَصْوَاتُ الْيَهُودِ يُعَذَّبُونَ فِي قُبُورِهِمْ».

Maana yake, “Hizi ni sauti za Mayahudi wanaadhibiwa makaburini mwao”.

489. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kutoka kwa Abu Hurayrah (R.A.A.) ya kwamba Mtume (S.A.W.) kasema, "

«لاَ تَقُومُ السَّاعَةُ حَتَّى يَمُرَّ رَجُلٌ بِقَبْرِ الرَّجُلِ فَيَقُولُ: يَالَيْتَنِي كُنْتُ مَكَانَهُ».

Maana yake, “Haisimami Saa (Kiyama) mpaka mtu atapita kwenye kaburi la mtu mwingine, aseme, “Laiti ningelikuwa mahali pake”.[3]

Published By Sh. Hafidh Al-Sawafi

490. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kutoka kwa Ibn Abbas (R.A.A.) kasema, "Mtume (S.A.W.) alikuwa akiwafundisha (Masahaba wake) dua hii kama alivyokuwa akiwafundisha Sura ya Qur-ani, "

«اللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنْ عَذَابِ الْقَبْرِ، وَأَعُوذُ بِكَ مِنْ عَذَابِ جَهَنَّمَ، وَأَعُوذُ بِكَ مِنْ فِتْنَةِ الْمَسِيحِ الدَّجَّالِ، وَأَعُوذُ بِكَ مِنْ فِتْنَةِ الْمَحْيَا وَالْمَمَاتِ».

ALLAHUMMA INNII AUDHUBIKA MIN ADHABI LKABRI, WA AUDHUBIKA MIN ADHABI JAHANAMA, WA AUDHUBIKA MIN FITNATIL LMASIH AL DAJAL, WA AUDHUBIKA MIN FITNATI LMAHYA WA LMAMATI.”

Maana yake, “Ewe Allah! Najikinga Kwako (niepushe) na adhabu ya kaburini, na najikinga Kwako na adhabu ya (Moto wa) Jahannam, na najikinga Kwako na fitina ya Masihi Dajjaal, na najikinga Kwako na fitina za uhai na mauti”.

491. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kutoka kwa Ibn `Abbas (R.A.A.) kasema alikuwa Mtume (S.A.W.) anaposimama kusali usiku wa kati kati husema, "

«اللَّهُمَّ لَكَ الْحَمْدُ أَنْتَ نُورُ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ، وَلَكَ الْحَمْدُ أَنْتَ قَيُّومُ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ، وَلَكَ الْحَمْدُ أَنْتَ رَبُّ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَمنْ فِيهِنَّ، أَنْتَ الْحَقُّ وَقَوْلُكَ الْحَقُّ، وَوَعْدُكَ الْحَقُّ، اللَّهُمَّ لَكَ أَسْلَمْتُ، وَبِكَ آمَنْتُ، وَعَلَيْكَ تَوَكَّلْتُ، وَإِلَيْكَ أَنَبْتُ، وَبِكَ خَاصَمْتُ، وَإِلَيْكَ حَاكَمْتُ، فَاغْفِرْ لِي مَا قَدَّمْتُ وَأَخَّرْتُ، وَأَسْرَرْتُ وَأَعْلَنْتُ، أَنْتَ إِلَهِي لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ».

ALLAHUMMA LAKA L`HAMDU ANTA NUURU SAMAAWAATI WA L`ARDHI  , WA LAKA L`HAMDU ANTA QAYYUMU SAMAAWAATI WA L`ARDHI, WA LAKA L`HAMDU ANTA RABBU SSAMAAWAATI  WA L`ARDHI WA MAN FIIHINA, ANTA L`HAQQU, WA WAQAULUKA L`HAQQU, WAWA`ADUKA HAQQU, ALLAHUMMA LAKA AS`LAMTU, WA BIKA AAMANTU, WA ALAIKA `TAWAK`KALTU, WA ILAIKA ANABTU, WA BIKA KHAASAMTU, WA ILAIKA HAAKAMTU, FAGH`FIR LII MAA QAD`DAMTU, WA AKHARTU, WA ASRARTU, WA A`ALANTU, ANTA ILAAHIY, LAA ILAAHA IL`LA ANTA. 

Maana yake, “Ewe Allah shukurani zote ni Zako! Wewe ni nuru ya mbingu na ardhi. Na shukurani zote ni Zako, Wewe ni Mwangalizi wa mbingu na ardhi. Na shukurani zote ni Zako, Wewe ni Mola wa mbingu na ardhi na vilivyomo ndani yake. Wewe ni Mkweli, na kauli Yako ni kweli, na ahadi Yako ni kweli. Ewe Allah! Kwako nimesilimu, na Kwako nimeamini, na Wewe nakutegemea, na Kwako nitarejea, na kwa ajili Yako nimepigania, na kwa ajili Yako nimehukumu. Nisamehe (madhambi yangu) niliyoyatanguliza, na niliyoyaakhirisha, na (niliyoyafanya) kwa siri, na niliyoyafanya kwa uwazi. Wewe Mola wangu hapana (mungu) mwingine ila Wewe”.

492. A-Rrabi`i, kutoka kwa `Ubaadah bin Ssaamit kasema, "Alikuwa Mtume (S.A.W.) akiona mwezi umeandama husema, "

«اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ» مَرَّتَيْنِ «الْحَمْدُ لِلَّهِ لاَ حَوْلَ وَلاَ قُوَّةَ إِلاَّ بِاللَّهِ، اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ خَيْرَ هَذَا الشَّهْرِ، وَأَعُوذُ بِكَ مِنْ سُوءِ الْقَدَرِ، وَمِنْ شَرِّ يَوْمِ الْمَحْشَرِ».

Maana yake, “Allah mkubwa, Allah mkubwa”. Mara mbili. Shukurani zote anastahiki Allah, hapana uwezo wala nguvu ila kwa Allah. Ewe Allah! Mimi nakuomba kheri ya mwezi huu, na unikinge na mabaya ya kudra, na ubaya wa siku ya mkusanyiko”.

493. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kutoka kwa (Bibi) Aisha (R.A.A.H.) kasema, "Nimemsikia Mtume (S.A.W.) kabla ya kufariki, na hali kaegemea kifuani kwangu, nikimsikiliza kwa makini akisema, "

«اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِي وَارْحَمْنِي، وَأَلْحِقْنِي بِالرَّفِيقِ الأَعْلَى».

ALLAHUMMA IGHFIR LII WAR`HAMNII, WA ALHIQ`NII BIL`RRAFIIQI AL`ALAA.

Maana yake, “Ewe Allah! Nisamehe, na unirehemu, na unikutanishe na marafiki (wenzi) watukufu (Wale wenye daraja kubwa peponi miongoni mwa Mitume, na waja wema.)”.

494. Kasema, "Na tulipata taarifa kutoka kwa (Bibi) Aisha (R.A.A.H.) ya kwamba Mtume (S.A.W.) kasema, "  

«مَا مِنْ نَبِيءٍ يَمُوتُ حَتَّى يُخَيَّرَ»

Maana yake, “Mtume yeyote hafi ila hushauriwa (kuishi duniani au kufa)”. Nikamsikia naye akisema, "

«اللَّهُمَّ الرَّفِيقَ الأَعْلَى».

Maana yake, “Ewe Mola nikutanishe na marafiki (wenzi) watukufu”[1].  Nikatambua amekwenda.

495. A-Rrabi`i, kutoka kwa `Ubaadah bin Ssaamit, kutoka kwa Mtume (S.A.W.) kasema kwamba, " Wakati Mtume (S.A.W.) alipokuwa mgonjwa anaumwa, Jibril (A.S.) alimzingua kwa kumsomea dua, akasema katika dua yake, "

«بِسْمِ اللَّهِ أَرْقِيكَ مِنْ كُلِّ دَاءٍ يُؤْذِيكَ، وَمِنْ كُلِّ حَاسِدٍ إِذَا حَسَدَ، وَمِنْ كُلِّ عَيْنٍ، وَاسْمُ اللَّهِ يَشْفِيكَ».

Maana yake, “Kwa jina la Allah, nakuzingua upone na kila ugonjwa unaokuudhi, na kila hasidi anapohusudu, na kila jicho (baya) na jina la Mungu likuponyeshe”.

496. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kutoka kwa Anas bin Maalik (R.A.A.) kasema, "Mtu mmoja alikuja kwa Mtume (S.A.W.) akasema, "Ewe Mjumbe wa Allah (S.A.W.) wamehilikika wanyama, na zimekatika njia, basi muombe Allah Mtukufu atuletee rehema. Anas (R.A.A) kasema, "Mtume (S.A.W.) akaomba (iwanyeshee mvua) ikatunyeshea mvua kuanzia (siku ya) Ijumaa mpaka (siku ya) Ijumaa (ya pili)”. Mtu mmoja akaja kwa Mtume (S.A.W.) akasema, "Nyumba zimeporomoka, na wanyama wamehilikika, na njia zimekatika. Mtume (S.A.W.) akaomba akasema katika dua yake, "

«اللَّهُمَّ عَلَى رُؤُوسِ الْجِبَالِ وَالآكَامِ وَبُطُونِ الأَوْدِيَةِ وَمَنَابِتِ الشَّجَرِ»

Maana yake, “Ewe Allah! juu ya vilele vya majabali (milima), na miinuko/vilima vidogo, na matumbo ya mabonde, na maotesheo ya miti”. Anas (R.A.A.) kasema, "Yakaondoka mawingu mjini kama inavyovuka nguo mwilini”.

497. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kutoka kwa (Bibi) Aisha (R.A.A.H.) kasema, "Usiku mmoja sikumuona Mtume (S.A.W.) nikamtafuta, mikono yangu ikaangukia juu ya sehemu ya chini ya miguu yake”. Hadithi hii imeelezwa kwa kirefu katika mlango “Yanayopasa katika udhu”.[2]

Published By Sh. Hafidh Al-Sawafi

498. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kutoka kwa (Bibi) Aisha (R.A.A.H.) kutoka kwa Mtume (S.A.W.) kasema, "

«أَلِظُّوا بِيَاذَا الْجَلاَلِ وَالإِكْرَامِ».

Maana yake, “Jilazimisheni kwa neno la Yaadhal Jalaali wal-ikraam [Ewe Mwenye utukufu na heshima]”.

A-Rrabi`i kasema, "Imekusudiwa kushikamana nalo wakati wa kuomba dua, kwani inasemekana, akiomba dua kwa kutumia jina hilo basi dua hukubaliwa”.

499. Abu Ubayda kasema, "Nimepata khabari kutoka kwa Mtume (S.A.W.) ya kwamba kasema, "

«لِكُلِّ نَبِيءٍ دَعْوَةٌ، وَأَنَا أَرَدْتُ أَنْ أَخْتَبِئَ دَعْوَتِي شَفَاعَةً لأُمَّتِي يَوْمَ الْقِيَامَةِ».

Maana yake, “Kila Mtume ana ombi lake (dua inayokubaliwa kwa ajili ya umma wake). Na mimi natamani ni akhirishe ombi langu kwa ajili ya shifaa (maombezi) ya umma wangu siku ya Kiyama”.

500. Abu Ubayda kasema, "Nimepata khabari kutoka kwa Mtume (S.A.W.) ya kwamba kasema, "

«تَضَرَّعُوا إِلَى رَبِّكُمْ وَادْعُوهُ فِي الرَّخَاءِ فَإِنَّ اللَّهَ قَالَ: مَنْ دَعَانِي فِي الرَّخَاءِ أَجَبْتُهُ فِي الشِّدَّةِ، وَمَنْ سَأَلَنِي أَعْطَيْتُهُ، وَمَنْ تَوَاضَعَ لِي رَفَعْتُهُ، وَمَنْ تَضَرَّعَ إِلَيَّ رَحِمْتُهُ، وَمَنِ اسْتَغْفَرَنِي غَفَرْتُ لَهُ».

Maana yake, “Mnyenyekee kwa Mola wenu, na muombeni katika hali njema, kwani Allah kasema, "Mwenye kuniomba katika hali njema nitamwitikia katika hali ya shida. Na atakaeniomba nitampa, na atakaejidhalilisha kwangu, nitampandisha (daraja yake). Na atakae ninyenyekea nitamrehemu, na atakae niomba msamaha nitamsamehe”.

501. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd kasema, "Nimearifiwa kutoka kwa Abu Hurayrah (R.A.A.) kuwa Mtume (S.A.W.) kasema, "

«يَقُولُ رَبُّنَا تَبَارَكَ وَتَعَالَى حِينَ يَبْقَى ثُلُثُ اللَّيْلِ الآخِرُ: مَنْ يَدْعُنِي فَأَسْتَجِيبُ لَهُ، مَنْ يَسْأَلُنِي فَأُعْطِيهِ، مَنْ يَسْتَغْفِرُنِي فَأَغْفِرُ لَهُ».

Maana yake, “Inapobakia theluthi ya usiku wa mwisho Mola wetu Mtukufu husema: “Nani atakaeniomba ili nimkubalie? Nani atakaeniomba ili nimpe? Nani atakaeniomba msamaha ili nimsamehe?”

502. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kutoka kwa Abu Hurayrah (R.A.A.) kasema, " “Mtume (S.A.W.) kasema, "

«يُسْتَجَابُ لأَحَدِكُمْ مَا لَمْ يُعَجِّلْ فَيَقُولُ: دَعَوْتُ فَلَمْ يُسْتَجَبْ لِي ».

Maana yake, “Anakubaliwa mmoja wenu (dua yake) ikiwa haharakishi kwa kusema, “Nimeomba lakini sikujibiwa”.

503. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kutoka kwa Abu Hurayrah (R.A.A.) kasema, "Mtume (S.A.W.) kasema, "

«لاَ يَقُولَنَّ أَحَدُكُمْ: اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِي إِنْ شِئْتَ، اللَّهُمَّ ارْحَمْنِي إِنْ شِئْتَ، وَلَكِنْ لِيَعْزِمْ عَلَى الْمَسْأَلَةِ، فَإِنَّهُ لاَ مُكْرِهَ لَهُ».

Maana yake, “Asiseme mmoja wenu (wakati anapoomba dua): “Ewe Allah! Nisamehe ukitaka. Ewe Allah! Nirehemu ukitaka. Bali aazimie (kwa kusudio la kujibiwa). Kwani yeye hapana wa kumlazimisha”.

Published By Sh. Hafidh Al-Sawafi

504. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kutoka kwa Mtume (S.A.W.) kasema, "

«مَا مِنْ أَحَدٍ يُصَلِّي عَلَيَّ مِائَةَ مَرَّةٍ إِلاَّ كُتِبَ مِنَ الذَّاكِرِينَ».

Maana yake, “Hapana yeyote yule atakaenisalia kwa siku mara mia, isipokuwa ataandikwa katika wanaodhukuru sana”.

505. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kutoka kwa Abu Mas`uud kasema, "Mtume (S.A.W.) alitujia katika seble[1] ya Sa`ad bin `Ubaadah. Bashiyr akamwambia Mtume (S.A.W.), “Allah ametuamuru tukusalie, basi vipi tukusalie?” Akanyamaza kimya hata tukasahau kama kamwuliza akasema, "

«اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى نَبِيِّئِنَا مُحَمَّدٍ وَعَلَى آلِ مُحَمَّدٍ كَمَا صَلَّيْتَ عَلَى آلِ إِبْرَاهِيمَ ، وَبَارِكْ عَلَى مُحَمَّدٍ وَعَلَى آلِ مُحَمَّدٍ كَمَا بَارَكْتَ عَلَى إِبْرَاهِيمَ وَعَلَى آلِ إِبْرَاهِيمَ فِي الْعَالَمِينَ إِنَّكَ حَمِيدٌ مَجِيدٌ، وَالسَّلاَمُ كَمَا قَدْ عَلِمْتُمْ ».

Maana yake, “Semeni, “Allaahumma Salli `ala Nabiyyina Muhammadin wa`ala aali Muhammadin, kamaa sallayta `ala Ibrahiyma, wabaarik `ala Muhammadin wa`ala aali Muhammadin, kamaa baarakta `ala Ibrahiyma wa`ala aali Ibrahiyma fil `aalamiyna innaka hamiydun majiydun (Ewe Allah mrehemu Mtume wetu Muhammad na watu wa Muhammad, kama ulivyomrehemu Ibrahim. Na umbariki Muhammad na watu wa Muhammad, kama ulivyombariki Ibrahim na watu wa Ibrahim katika walimwengu. Hakika Wewe Ndiye Msifiwa wa kutukuzwa, na salamu kama mlivyofunzwa”.

506. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kutoka kwa Abu Hurayrah (R.A.A) kasema, "Mtume (S.A.W.) kasema, "

«مَنْ قَالَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيكَ لَهُ، لَهُ الْمُلْكُ وَلَهُ الْحَمْدُ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ، فِي يَوْمٍ مِائَةَ مَرَّةٍ كَانَتْ لَهُ عِدْلَ عَشْرِ رِقَابٍ، وَكُتِبَ لَهُ مِائَةُ حَسَنَةٍ، وَمُحِيَتْ عَنْهُ مِائَةُ سَيِّئَةٍ، وَكَانَتْ حِرْزًا مِنَ الشَّيْطَانِ يَوْمَهُ ذَلِكَ حَتَّى يُمْسِيَ وَلَمْ يَأْتِ أَحَدٌ بِأَفْضَلَ مِمَّا جَاءَ بِهِ إِلاَّ مَنْ عَمِلَ أَكْثَرَ مِنْ ذَلِكَ».

Maana yake, “Atakaesema, [La ilaaha illa Llaahu wahdahu la shariyka Lahu, Lahu L-Mulku wa-Lahu L-Hamdu wahuwa `ala kulli shay-in qadiyrun]. “Hapana mungu mwenye kupasa kuabudiwa kwa haki isipokuwa Allah, hana mshirika, Kwake uko ufalme wote, na sifa njema ni Zake, Naye ni Muweza wa kila kitu”, (Atakaesema hivi) kila siku mara mia atakuwa kama aliyewapa uhuru watumwa kumi, na kuandikiwa mema mia, na kusamehewa madhambi mia. Na kuwa ni kinga yake na Shetani siku yake hiyo mpaka jioni. Na hakuna yeyote atakaekuja na bora kuliko hiyo isipokuwa yule aliyefanya kuliko hivyo”.

507. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kutoka kwa Abi Hurairah, kutoka kwa Mtume (S.A.W.) kasema, "

«مَنْ قَالَ عَلَى إِثْرِ صَلاَتِهِ سُبْحَانَ اللَّهِ وَالْحَمْدُ لِلَّهِ مِائَةَ مَرَّةٍ حُطَّتْ عَنْهُ خَطَايَاهُ وَلَوْ كَانَتْ مِثْلَ زَبَدِ الْبَحْرِ».

Maana yake, “Atakaesema baada ya kila Sala, “Subhaana Llaahi wal-Hamdu li-Llaahi (Ametakasika Allah Mtukufu, na shukurani zote anastahiki Allah Mtukufu) mara mia atasamehewa madhambi yake hata kama yakiwa mfano wa mapovu ya bahari”.

508. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd kasema, "Nimesikia kuwa Mtume (S.A.W.) siku moja aliwasalisha masahaba zake alipomaliza akawageukia watu akasema, "

«مَنِ الْمُتَكَلِّمُ آنِفًا وَهُوَ يَقُولُ رَبَّنَا وَلَكَ الْحَمْدُ حَمْدًا كَثِيرًا طَيِّبًا مُبَارَكًا فِيهِ...»

Maana yake, “Nani aliyeongea hivi punde na huku anasema: “Rabbana wa-lakal Hamdu Hamdan kathiyran tayyiban mubaarakan fiyhi (Mola wetu, Wewe Ndiye Mwenye kushukuriwa, shukurani nyingi zilizokuwa njema na zenye baraka ndani yake)”.  Hadithi hii imetangulia kutajwa kwa kirefu katika mlango wa kurukuu na kusujudu[2].

509. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kutoka kwa Abu Said L-Khudriyyi kasema kwamba, "Mtume (S.A.W.) alipokuwa akirejea kutoka Haji, au vitani, anapiga takbira tatu kila anapopanda kilima". [3]

Published By Sh. Hafidh Al-Sawafi

510. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kutoka kwa Ibn Abbas (R.A.A.) kasema ya kwamba, “Mtume (S.A.W.) kasema, "

«لاَ طَلاَقَ إِلاَّ بَعْدَ نِكَاحٍ، وَلاَ ظِهَارَ إِلاَّ بَعْدَ نِكَاحٍ، وَلاَ عِتَاقَ إِلاَّ بَعْدَ مُلْكٍ، وَلاَ نِكَاحَ إِلاَّ بِوَلِيٍّ وَصَدَاقٍ وَبَيِّنَةٍ».

Maana yake, “Hapana talaka ila baada ya (kufunga) ndoa, wala dhihari[1]  ila baada ya (kufunga) ndoa, wala kumpa uhuru mtumwa ila baada ya kummiliki, wala ndoa (haifungiki) ila kwa walii[2], na mahari, na mashahidi”.

511. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kutoka kwa Ibn Abbas (R.A.A.) kasema, "Mtume (S.A.W.) kasema, "

«الأَيِّمُ أَحَقُّ بِنَفْسِهَا مِنْ وَلِيِّهَا، وَالْبِكْرُ تُسْتَأْذَنُ فِي نَفْسِهَا، وَإِذْنُهَا صُمَاتُهَا».

Maana yake, “Mwanamke alieolewa kabla anayohaki zaidi katika nafsi yake kuliko walii wake, na mwanamke bikira anaulizwa, na idhini yake ni kunyamaza kwake”.

512. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kutoka kwa (Bibi) Aisha (R.A.A.H.) kasema, "Khansaa bint Khidaam L-Ansaariyyah ambaye alikuwa ameolewa kabla na akaachika, aliozeshwa na baba yake (bila ridhaa yake), yeye hakupendezewa na hivyo, akamwendea Mtume (S.A.W.) akamwelezea (Mtume (S.A.W.) akaivunja ile ndoa".

513. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd kasema, "Mtume (S.A.W.) kasema, "

«إذ خَطَبَ إِلَيْكَمْ كُفْؤٌ فَلاَ تَرُدُّوهُ، فَنَعُوذُ بِاللَّهِ مِنْ بَوَارِ الْبَنَاتِ».

Maana yake, “Akija mmoja wenu mwanaume (anayefaa kuozeshwa) kuposa kwenu, basi msimrejeshe. Allah atukinge na maangamizo ya wasichana”.

Vile vile Abu Ubayda kutoka kwa Jaabir bin Zayd kasema, "Mtume (S.A.W.) kasema, "

«الأَحْرَارُ مِنْ أَهْلِ التَّوْحِيدِ كُلُّهُمْ أَكْفَاءُ، إِلاَّ أَرْبَعَةٌ: الْمَوْلَى، وَالْحَجَّامُ، وَالنَّسَّاجُ، وَالْبَقَّالُ».

Maana yake, “Wanaume huru (wasiomilikiwa) katika Waislamu wote wanafaa (kuozeshwa) isipokuwa (watu wa aina) nne: Mtumwa mwenye kumilikiwa, na mpiga chuku (anayeumika), na mfumaji wa nguo/mikeka, na mwuza vyakula/matunda”.

514. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kutoka kwa Abu Said L-Khudriyyi (R.A.A.) kutoka kwa Mtume (S.A.W.) kasema ya kwamba, “Amekataza ndoa ya “Shighaar,” nayo ni mtu kumuozesha binti yake kwa kubadilishana, yaani alieuozesha naye aozeshwe binti ya yule aliyemuozesha bila ya mahari. Pia (ndoa ya) kubadilishana madada.

515. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kutoka kwa Ibn Abbas (R.A.A.) kasema, "Alikuja mwanamke (mmoja) kwa Mtume (S.A.W.) akamwambia, “Nimejitoa kwako ili unioe”. (Mtume (S.A.W.) akanyamaza kwa muda mrefu, mtu mmoja (aliyekuwa karibu) akasema, "Niozeshe mimi ewe Mtume wa Allah (S.A.W.) ikiwa huna haja nae!” Mtume (S.A.W.) akasema, "

«هَلْ عِنْدَكَ مِنْ شَيْءٍ تُصْدِقُهُ إِيَّاهَا»؟

Maana yake, “Jee una kitu chochote cha kumpa mahari?” Akajibu akasema, "Sina kitu chochote isipokuwa kikoi changu hiki (nilichovaa)”. Mtume (S.A.W.) akamwambia, “

«إِنْ أَعْطَيْتَهَا إِزَارَكَ جَلَسْتَ بِلاَ إِزَارٍ، فَالْتَمِسْ شَيْئًا آخَرَ غَيْرَهُ»

Maana yake, “Ukimpa kikoi chako utabaki bila kikoi, basi angalia kitu kingine”. Akasema, "Sina kitu chochote kingine”. Mtume (S.A.W.) akamwambia, "

«فَالْتَمِسْ وَلَوْ خَاتَمًا مِنْ حَدِيدٍ»

Maana yake, “Tafuta japokuwa pete ya chuma”. Mtu yule akatafuta lakini hakupata kitu”. Mtume (S.A.W.) akamwambia, "

«هَلْ عِنْدَكَ شَيْءٌ مِنَ الْقُرْآنِ»؟

Maana yake, “Jee, umehifadhi kitu katika Qur-ani?”  Akajibu akasema, "Nimehifadhi Sura kadha, na Sura kadha za Qur-ani akazitaja kwa majina yake”. Mtume (S.A.W.) akamwambia:

«زَوَّجْتُهَا لَكَ بِمَا مَعَكَ مِنَ الْقُرْآنِ».

Maana yake, “Nimekuozesha kwa (Sura) ulizonazo katika Qur-ani”.

Published By Sh. Hafidh Al-Sawafi

516. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kutoka kwa Abu Said L-Khudriyyi (R.A.A.), kutoka kwa Mtume (S.A.W.) kasema, "

«لاَ يَخْطُبَنَّ أَحَدُكُمْ عَلَى خِطْبَةِ أَخِيهِ، وَلاَ يُسَاوِمُ عَلَى سَوْمِ أَخِيهِ».

Maana yake, “Asipose mmoja wenu juu ya posa ya nduguye (Mwislamu aliemtangulia kuposa), wala asipatane (bei) kwa mapatano ya nduguye (Mwislamu aliemtangulia kununua)”.

517. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kutoka kwa Abu Hurayrah (R.A.A.), kutoka kwa Mtume (S.A.W.) kasema, "

«لاَ يُجْمَعُ بَيْنَ الْمَرْأَةِ وَعَمَّتِهَا، وَلاَ بَيْنَ الْمَرْأَةِ وَخَالَتِهَا».

Maana yake, “Haolewi mwanamke pamoja na shangazi yake, wala mwanamke na mama yake mdogo (kwa wakati mmoja kwa mume mmoja uke wenza)”.

518. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd kasema, "Niliarifiwa kutoka kwa Ali bin Abi Taalib (R.A.A.) kasema, "Mtume (S.A.W.) amekataza tokea siku ya (vita vya) Khaibar ndoa ya muda mfupi”. Hadithi hii imetangulia kutajwa katika mlango wa, “Adabu ya kula na kunywa,” kabla ya Risala ya Hija.[1]

519. Abu Ubayda kasema, "Amepata khabari kutoka kwa Uthmaan bin Affaan kasema, "Mtume (S.A.W.) kasema, "

«لاَ يَنْكِحُ الْمُحْرِمُ، وَلاَ يُنْكِحُ، وَلاَ يَخْطُبُ».

Maana yake, “Haowi aliyehirimia kwa Hijja au umra, na wala haozeshwi, na wala hachumbii (haposi)”.

520. A-Rrabi`i kasema, "Dhammaam bin Saaib kasema kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kutoka kwa Ibn Abbas (R.A.A.) kwamba, “Mtume (S.A.W.) alimuoa shangazi yake (yaani shangazi wa Ibn Abbas (R.A.A), dada wa mama yake Lubaabah bint L-Haarith, Maymuna bint L-Haarith naye amehirimia (yupo katika ihramu), “

521. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kutoka kwa Anas bin Maalik (R.A.A.) kasema, "Alikuja AbduRahmaan bin Auf kwa Mtume (S.A.W.) naye ana athari ya (rangi ya) kimanjano, Mtume (S.A.W.) akamwambia, “Una nini?” Akajibu akasema, "Nimemuoa mwanamke (mmoja wa kabila la) Ki-Ansari". Mtume (S.A.W.) akauliza, “Kiasi gani cha mahari ulichompa?” Akajibu akasema, "Dhahabu uzito wake mfano wa kokwa ya tende”. Mtume (S.A.W.) akamjibu akasema, "

«أَوْلِمْ وَلَوْ بِشَاةٍ».

Maana yake, “Waalike (watu chakula cha harusi) hata kama kwa (kuwafanyia karamu ya) mbuzi mmoja”.

522. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd kasema, "(Bibi) Aisha (R.A.A.H.) aliolewa na Mtume (S.A.W.) wakati alipokuwa msichana (mwenye umri) wa miaka sita. Alifanya naye harusi wakati alipokuwa msichana (mwenye umri) wa miaka tisa. Wala (Mtume (S.A.W.) hakuoa katika wake zake bikira isipokuwa yeye (Bibi Aisha (R.A.A.H.). Na (Mtume (S.A.W.) alipokufa (Bibi Aisha (R.A.A.H.) alikuwa na umri wa miaka kumi na nane. Na akaishi baada yake (Mtume (S.A.W.) kwa miaka arubaini na nane. Na (Bibi Aisha ((R.A.A.H.) alifariki dunia wakati wa zama za Mu`aawiyah. Na ilikuwa katika mwezi wa Ramadhani mwaka wa 58 Hijri. Na alisaliwa na Abu Hurayrah (R.A.A.), na kuzikwa katika makaburi ya mji wa Madina (yaliyopo karibu na Msikiti wa Mtume (S.A.W.)”. 

Published By Sh. Hafidh Al-Sawafi

523. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kutoka kwa (Bibi) Aisha ((R.A.A.H.) kasema, "Hakika Aflah ndugu wa Abu L-Qu`esiy (القُعيسِ), naye alikuwa ndugu wa baba yangu wa kunyonya. Aliniomba ruhusa ya kuingia kuniona. Na hayo yalikuwa baada ya kuteremka aya ya hijabu kwa wanawake, basi sikumruhusu. Akaja Mtume (S.A.W.) nikamwambia akasema, "

«اِئْذَنِي لَهُ فَإِنَّ الرَّضَاعَ مِثْلُ النَّسَبِ».

Maana yake, “Mruhusu kwa hakika (udugu wa) kunyonya ni kama (udugu wa) nasaba”[1].

524. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kutoka kwa (Bibi) Aisha (R.A.A.H.) kasema, "Nilikuwa nimekaa mimi pamoja na Mtume wa Allah (S.A.W.), mara nikasikia sauti ya mtu anaomba ruhusa ya kuingia katika nyumba ya Hafsah. Nikamwambia, “Ewe Mjumbe wa Allah (S.A.W.), huyu mtu anaomba ruhusa kuingia nyumbani kwako akasema, "

«أَرَاهُ فُلاَنًا»

Maana, "Namuona ni Fulani" (Alikuwa) ni ndugu wa kunyonya baba yake mzazi Hafsah”. Nikasema, "Ewe Mjumbe wa Allah (S.A.W.), ingelikuwa ndugu wa baba yangu fulani bado anaishi, angeingia kwangu kwa vile yeye ni ami yangu wa kunyonya (yaani kanyonya na baba yake), akasema Mtume (S.A.W.):

«نَعَمْ، يَحْرُمُ مِنَ الرَّضَاعِ مَا يَحْرُمُ مِنَ النَّسَبِ».

Maana yake, “Ndiyo, yenye kuharamishwa katika (undugu) wa kunyonya ni kama yanayo haramisha katika undugu wa nasaba”.

525. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kutoka kwa (Bibi) Aisha (R.A.A.H.) kasema, "Aliniambia Judaamah bint Wahbi L-Asadiyyah kwamba kamsikia Mtume wa Allah (S.A.W.) akisema, "

«لَقَدْ هَمَمْتُ أَنْ أَنْهَى عَنِ الْغِيلَةِ حَتَّى ذَكَرْتُ أَنَّ الرُّومَ وَفَارِسَ يَصْنَعُونَ ذَلِكَ وَلاَ يَضُرُّ بِأَوْلاَدِهِمْ شَيْئًا».

Maana yake, “Nilikusudia nikataze kumwingilia mwanamke mwenye mimba naye ananyonyesha, mpaka nikakumbuka kwamba Warumi na Wafarsi wanafanya hayo wala watoto wao hawapati madhara”.  

A-Rrabi`i kasema, "(الغيلة) yaani mwanamke mwenye mimba naye ananyonyesha”.

Published By Sh. Hafidh Al-Sawafi

526. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kutoka kwa Ibn Abbas (R.A.A.) kasema, "

نَهَى  عَنْ وَطْءِ السَّبَايَا مِنَ الإِمَاءِ.

Maana yake, "Mtume (S.A.W.) amekataza kuwaingilia wanawake watumwa waliotekwa vitani”. "Kasema Mtume (S.A.W.), "

«لاَ تَطَؤُوا الْحَوَامِلَ حَتَّى يَضَعْنَ، وَلاَ الْحَوَائِلَ حَتَّى يَحِضْنَ».

Maana yake, “Msiwaingilie wanawake wenye mimba mpaka wazae, na wala wenye hedhi mpaka waende hedhi moja (dalili ya kutokuwa na mimba)”. (Hii ni kwa masuria wanawake waliotekwa vitani).

527. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kutoka kwa Abu Said L-Khudriyyi (R.A.A.) kasema, "Tulitoka pamoja na Mtume wa Mola (S.A.W.) katika vita vya Bani Mustaliq, tukapata mateka wa kike, tukawatamani, ukatuzidia ujane (kukaa bila wanawake), tukataka tuwaingilie (bila ya kuwapa mimba) kwa kutoa manii nje. Tukasema, "(Vipi) Tutoe manii nje, na sisi tunaye Mtume wa Mola (S.A.W.) kabla (hata) hatujamuuliza”. Akasema, "Tukamwuliza akasema, "

«مَا عَلَيْكُمْ أَنْ لاَ تَفْعَلُوا، فَمَا نَسَمَةٌ كَائِنَةٌ إِلاَّ وَهِيَ كَائِنَةٌ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ».

Maana yake, “Mmekuwa na nini, msifanye (hivyo). Hapana nafsi yoyote ile iliyoumbwa iwe (iishi) isipokuwa itakuwa (itaiishi) mpaka siku ya Kiyama”.

528. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kutoka kwa Ibn Abbas (R.A.A.), kutoka kwa Mtume (S.A.W.) kasema, "

«مَنْ خَافَ مِنْ شِدَّةِ الْمَيْعَةِ فَلْيَصُمْ، فَإِنَّ الصَّوْمَ لَهُ وِجَاءٌ».

Maana yake, “Atakaekhofu kuzidiwa na matamanio ya maingiliano basi afunge. Kwani saumu ni kinga inakata matamanio ya kuingiliana”.

Published By Sh. Hafidh Al-Sawafi

529. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kasema kwamba, "Ibn Umar (R.A.A.) alimtaliki[1] mke wake naye alikuwa katika hedhi, akaja Umar (R.A.A.) kwa Mtume (S.A.W.) kumwuliza aliyoyatenda (mwanawe Umar), (Mtume (S.A.W.) akasema, "

«مُرْهُ أَنْ يُرَاجِعَهَا وَيُمْسِكَهَا حَتَّى تَطْهُرَ، ثُمَّ تَحِيضُ ثُمَّ تَطْهُرُ، فَإِنْ شَاءَ أَمْسَكَ وَإنْ شَاءَ طَلَّقَ قَبْلَ أَنْ يَمَسَّ، فتِلْكَ الْعِدَّةُ التِي أَمَرَ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ أَنْ يُطَلَّقَ لَهَا النِّسَاءُ».

Maana yake, “Mwamrishe (mwanao Abdallah) amrejee (mkewe), kisha akae naye mpaka atoharike, halafu apate tena hedhi, halafu atoharike, baadaye akipenda akae naye, na akipenda amwache kabla ya kumgusa. Hiyo ni eda ambayo ameiamrisha Allah Mtukufu kwa kuwapa talaka wanawake”.

530. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kutoka kwa Ibn Abbas (R.A.A.) kasema kwamba Mtume (S.A.W.) kasema, "

«لاَ طَلاَقَ إِلاَّ بَعْدَ نِكَاحٍ...»

Maana yake, “Haiwi talaka ila baada ya (kufunga) ndoa”. Hadithi hii imetajwa kwa kirefu katika “Mlango wa ndoa”.[2]

531. Abu Ubayda kasema, "Mtume (S.A.W.) kasema, "

«لاَ تَسْأَلِ امْرَأَةٌ طَلاَقَ أُخْتِهَا لِتَسْتَفْرِغَ صَحْفَتَهَا  فَإِنَّمَا لَهَا مَا قُدِّرَ لَهَا».

Maana yake, “Mwanamke asiombe talaka ya dada yake (katika uisilamu) ili aachwe, na amuachie yeye nafasi ya kuolewa pale alipomharibia ndoa yake. Kwani atapata jinsi alivyokadiriwa”.

532. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kutoka kwa Ibn Abbas (R.A.A.) kasema, "Amri bin Hafsi (bin L-Mughiyrah) alimwacha mkewe naye hayupo kwa talaka zote bila ya kurejea[3]. Akamtuma mwakilishi wake kwake na ngano (sha`iyri). Hakuridhika (yule mtalaka wake). Akasema (yaani Amri), “Kwa hakika Naapa kwa Mola, hakuna baina yetu chochote katika matumizi”. (Mtalaka wake) Akamwendea Mtume (S.A.W.) akamwelezea yaliyotokea. (Mtume S.A.W. akamjibu) akasema, "

«لَيْسَ لَكِ عَلَيْهِ مِنْ نَفَقَةٍ»

Maana yake, “Hakuna chochote juu yake katika matumizi (yaani haimuwajibikii kukutolea matumizi)”. Mtume (S.A.W.) akamwamuru akae eda kwenye nyumba ya Ummu Shariyki kisha akasema, "

«تِلْكَ امْرَأَةٌ يَغْشَاهَا أَصْحَابِي، اِعْتَدِّي عِنْدَ ابْنِ أُمِّ مَكْتُومٍ فَإِنَّهُ رَجُلٌ أَعْمَى تَضَعِينَ ثِيَابَكِ، فَإِذَا حَلَلْتِ فآذِنِينِي»

Maana yake, “Huyo mwanamke wanamtembelea Masahaba zangu (kwa wema wake). Hivyo kakae eda kwa Ibn Ummu Maktuwm. Kwani yeye ni mtu kipofu ukivua nguo zako hakuoni. Utakapomaliza eda yako niambie”. Baada ya kumalizika eda akamwambia kwamba ameposwa na Mu`aawiyah bin Abi Sufyaan, na Aba Jahmi bin Hishaam. Mtume (S.A.W.) akasema, "

«أَمَّا أَبُو جَهْمٍ فَلاَ يَضَعُ عَصَاهُ عَنْ عَاتِقِهِ، وَأَمَّا مُعَاوِيَةُ فَصُعْلُوكٌ لاَ مَالَ لَهُ، وَلَكِنْ اِنْكِحِي أُسَامَةَ بْنَ زَيْدٍ»

Maana yake, “Ama Abu Jahmi ni mtu asiyekaa anasafiri, na ama Mu`aawiyah ni fakiri hana mali. Hivyo mwache akuoe Usaamah bin Zayd”. Akasema, "Sikumpenda”. Kisha akamwambia, “

«اِنْكِحِي أُسَامَةَ بْنَ زَيْدٍ»

Maana yake, “Mwache akuoe Usaamah bin Zayd”. Nikakubali kuolewa, Allah akajaalia kheri nyingi ndani yake, na nikafurahika naye.

533. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kutoka kwa Ibn Abbas (R.A.A.) kasema, "Mtume (S.A.W.) alimuoa mwanamke aliyeitwa Umrah hakukaa naye akamwacha. Kwa sababu baba ya yule binti alimwambia (Mtume (S.A.W.) kuwa (binti yake) hajawahi kuugua kabisa”. (Mtume (S.A.W.) akasema, "

«مَا لِهَذِهِ عِنْدَ اللَّهِ مِنْ خَيْرٍ»

Maana yake, “Hana kheri kwa Allah huyu mwanamke”.

534. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kutoka kwa Ibn Abbas (R.A.A.) kasema, "Ummu Jumaylah bint Abdullah bin Ubayy alimuasi mumewe Thabit bin Qaysi Shammaas, na alimwendea baba yake mara mbili kumshitakia mumewe. Baba yake alimrejesha, na kumwambia, “Ewe mwanangu! Rejea kwa mumeo na vumilia (subiria)”. Alipomwona baba yake hayashughulikii mashtaka yake akamwendea Mtume (S.A.W.) kumshtakia, na akataja anamchukia hampendi. Mtume (S.A.W.) akamwita mumewe akasema, "

«يَا ثَابِتُ، مَا لَكَ وَلأَهْلِكَ»؟

Maana yake, “Ewe Thaabit! Una nini wewe na mkeo?” Akasema, "Kwa Yule aliyekutuma kwa haki hakuna ninayempenda zaidi ulimwenguni kuliko yeye. Pia ninamfanyia wema kwa kadiri ya uwezo wangu”. ِMtume (S.A.W.)  akasema, "

«مَا تَقُولِينَ فِيمَا يَقُولُ ثَابِتٌ»

Maana yake, “Unasemaje anayosema Thaabit?” Hakupenda kumdanganya Mtume (S.A.W.) wakati alipomwuliza, akasema, "Kasema kweli ewe Mtume wa Allah (S.A.W.)!, Lakini mimi nimekhofia kuniingiza Motoni (yaani anamchukia, hivyo kisije kikampeleka kitendo hiki Motoni)”. Mtume (S.A.W.) akasema, "   

«أَتَرُدِّينَ عَلَيْهِ مَا أَخَذْتِ مِنْهُ وَيُخَلِّيَ سَبِيلَكِ»؟

Maana yake, “Jee, utamrejeshea (shamba lake) ulilochukua kwake (kwa ajili ya mahari yako), na akuachie na njia yako (uende zako)?”  Akasema, "Ndiyo”. Mtume (S.A.W.) akasema, "

«يَا ثَابِتُ، أَتَرْضَى أَنْ تَرُدَّ عَلَيْكَ مَا أَخَذَتْ وَتُخَلِّيَ سَبِيلَهَا»؟

Maana yake, “Ewe Thaabit! Uko radhi akurejeshee aliyochukua na umwachie na njia yake?”

Akasema, "Ewe mjumbe wa Allah hakika amechukua kutoka kwangu bustani, basi anirudishie nitamwacha.”  Akamrudisha naye akamwacha.  Kasema Ibnu Abbaas (R.A.A.), “Hii ndio khul-‘u[4] ya mwanzo katika uislamu”.

535. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kutoka kwa Bibi Aisha (R.A.AH.) kasema, " Kwa Bariyrah zilikuwako Sunna tatu: Ama ya kwanza: Kijakazi aliachwa huru, Mtume (S.A.W.) akamkhiyarisha akae na mumewe, au aachwe. Na ya pili: Kijakazi akaja kwangu akaniambia, “Hakika watu wangu wa nyumbani wameniandikia (nipate uhuru wangu) basi nisaidieni kitu”  nikamwambia, “Nitawalipa waliokuandikia, lakini urithi wako utakuwa wangu”. Mtume (S.A.W.) akasikia (akasema), "

«الْوَلاَءُ لِمَنْ أَعْتَقَ».

Maana yake, “Urithi ni wa yule aliyemwacha huru”. Na ya tatu, alituingilia Mtume (S.A.W.) na chungu kinatokota na kutoa harufu ya nyama, akamsogezea mkate na mchuzi, (Mtume (S.A.W.)  akasema, "

«ألَمْ أَرَ الْبُرْمَةَ تَفُورُ بِاللَّحْمِ»؟

Maana yake, “Mbona nimeona chungu cha nyama kinachemka?” (yani mbona hawakumletea hiyo nyama iliyokuwa inachemka na kutoa harufu nzuri)

Tukasema, "Ndiyo ewe Mtume wa Mola (S.A.W.) ile ni nyama aliyopewa sadaka Bariyrah, na wewe huli sadaka”. Mtume (S.A.W.) akasema, "

«هُوَ عَلَيْهَا صَدَقَةٌ وَهُوَ إِلَيْنَا مِنْهَا هَدِيَّةٌ».

Maana yake, “Yeye kwake (Bariyrah) ni sadaka, na sisi kwetu ni zawadi”.

Published By Sh. Hafidh Al-Sawafi

536. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kutoka kwa Abi Said L-Khudriyyi (R.A.A.) kasema, "Hafsah kasema kuwa Mtume (S.A.W.) kasema, "

«لاَ يَحِلُّ لاِمْرَأَةٍ تُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ أَنْ تَحِدَّ عَلَى مَيِّتٍ فَوْقَ ثَلاَثِ لَيَالٍ، إِلاَّ عَلَى زَوْجٍ أَرْبَعَةَ أَشْهُرٍ وَعَشْرًا».

Maana yake, “Haimjuzii mwanamke anayemwamini Allah na siku ya Mwisho (Kiyama) kukaa ihdaad[1] kwa ajili ya maiti zaidi ya siku tatu, ila kwa ajili ya (kifo cha) mumewe miezi minne na siku kumi”.

537. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd kasema, "Niliarifiwa kutoka kwa Ummu Habiybah mke wa Mtume (S.A.W.) wakati alipokufa baba yake Abu Sufyan bin Harb, aliomba aletewe manukato yenye (rangi ya) manjano yanayonukia, akampaka kijakazi kisha akampangusa kwenye mashavu yake baina ya ncha ya sikio kuteremkia chini ya kidevu akasema, "Naapa kwa Allah sina haja ya manukato ila tu nilimsikia Mtume (S.A.W.) akisema, "

«لاَ يَحِلُّ لاِمْرَأَةٍ تُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ أَنْ تَحِدَّ عَلَى مَيِّتٍ فَوْقَ ثَلاَثِ لَيَالٍ، إِلاَّ عَلَى زَوْجٍ أَرْبَعَةَ أَشْهُرٍ وَعَشْرًا».

Maana yake, “Haimjuzii mwanamke anayemwamini Allah na siku ya Mwisho (Kiyama) kukaa ihdaad juu ya maiti zaidi ya siku tatu, ila kwa ajili ya (kifo cha) mumewe miezi minne na siku kumi”.[2]

538. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd kasema, "Aliniarifu Ummu Salamah (R.A.A.H.) mke wa Mtume (S.A.W.) kasema, "Alikuja mwanamke mmoja kwa Mtume (S.A.W.) akasema, "Ewe Mtume wa Mola (S.A.W.), hakika binti yangu amefiwa na mumewe, na ameshtakia jicho lake linamuuma jee, nimpakae wanja?” Mtume (S.A.W.) akasema kumwambia:

«لاَ»

Maana yake, “Hapana” kasema hivyo mara tatu kisha akamwambia:

«إِنَّمَا هِيَ أَرْبَعَةُ أَشْهُرٍ وَعَشْرًا وَكَانَتْ إِحْدَاكُنَّ فِي الْجَاهِلِيَّةِ تَرْمِي بِالْبَعْرَةِ عِنْدَ رَأْسِ الْحَوْلِ».

Maana yake, “Kwa hakika ni miezi minne na siku kumi. Katika zama za ujahilia (kabla ya kuja Uislamu) alikuwa mmoja wenu (nyinyi wanawake) kila inapopindukia mwaka akirusha kinyesi cha wanyama ”.

A-Rrabi`i kasema, "Katika zama za ujahilia alikuwa mwanamke akifiwa na mumewe anaingia kibandani, wala hagusi manukato, na huvaa nguo zake zilizokuwa mbaya kabisa, mpaka upite mwaka, kisha hupelekewa punda, au mbuzi, au ndege, atampangusa ngozi yake kwa kitu fulani kwa uchache wa kumpangusa ila hufa. Tena hutoka nje hupewa kinyesi, na kukirusha, halafu hurejea kama mwanzo kujipaka manukato anayopenda na vitu vinginevyo.   

539. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kutoka kwa Abu Said L-Khudriyyi (R.A.A.) kasema, "Dada (ndugu) yangu L-Furay`ah bint Maalik alikuja kwa Mtume (S.A.W.) kumuuliza kama arejee kwa watu wake wa koo la Bani Khudrah kwa vile mumewe alitoka kwenda kutafuta watumwa wake waliotoroka. Alipofika karibu ya Qudum aliwapata lakini walimuuwa. Akamuomba Mtume (S.A.W.) (ruhusa) ili arejee kwa watu wake (akakalie eda kwao), akasema, "Mume wangu hakuniacha katika nyumba anayoimiliki, wala hakuniachia matumizi”. Akamruhusu kutoka. Hata alipofika katika chumba akatuma aitwe, akaitwa akamwambia, "

«كَيْفَ قُلْتِ»

Maana yake, “Vipi umesema?” Akarudia kumsimulia kisa akamjibu akasema, "

«اُمْكُثِي فِي بَيْتِكِ حَتَّى يَبْلُغَ الْكِتَابُ أَجَلَهُ».

Maana yake, “Kaa katika nyumba yako mpaka muda ulioandikwa (katika eda) ufike mwisho wake”. Kasema, "Nikakaa eda humo miezi minne na siku kumi”.

540. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kutoka kwa Ibn Abbas (R.A.A.) kasema, "Tulitofautiana mimi na Abu Salamah bin Abdul-Rahmani, kuhusu mwanamke mwenye mimba akizaa baada ya kifo cha mumewe kwa masiku. Nikasema, "Mwisho wa eda yake ni muda uliokuwa mrefu kuliko mwingine”. Abu Salamah akasema, "Akizaa inakwisha eda yake”. Akaja Abu Hurayrah (R.A.A.) akaulizwa akasema, "Mimi niko pamoja na Abu Salamah”. Tukamtuma Kurayba mtumwa wa Ibn Abbas (R.A.A.) kwa Ummu Salamah akamwulize kuhusu hayo, akasema, "Subay`ah L-Aslamiyyah alizaa baada ya kifo cha mumewe kwa masiku, akamtajia hayo Mtume (S.A.W.) akasema, "

«قَدْ حَلَّتْ».

Maana yake, “Amemaliza eda yake”.

A-Rrabi`i kasema, "Abu Ubayda kasema, "Hii ruhusa ni kutoka kwa Mtume (S.A.W.) kwa ajili ya L-Aslamiyyah. Lakini kitendo ni kama vile alivyosema Ibn Abbas (R.A.A). Nayo yamezingatiwa kwetu, nayo ni kauli ya Allah Mtukufu katika Kitabu Chake (Qur-ani)”.   

Published By Sh. Hafidh Al-Sawafi

541. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd kasema, "Anas bin Maalik (R.A.A.) kasema, "Mtume (S.A.W.) kasema, "  

«أَقَلُّ الْحَيْضِ ثَلاَثَةُ أَيَّامٍ، وَأَكْثَرُهُ عَشْرَةُ أَيَّامٍ».

Maana yake, “Muda mfupi wa hedhi ni siku tatu, na ikizidi ni siku kumi”.

542. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kutoka kwa (Bibi) Aisha (R.A.A.H.) kasema, "Mtume (S.A.W.) kasema, "

«الرَّجُلُ أَحَقُّ بِامْرَأَتِهِ مَا لَمْ تَغْتَسِلْ مِنَ الْحَيْضَةِ الثَّالِثَةِ».

Maana yake, “Mume ana haki zaidi kwa mkewe akiwa hakuosha hedhi ya tatu”. (Yaani anaweza katika muda huo akamrejesha mke wake kama kampa talaka moja au mbili. Lakini akiosha hedhi ya tatu naye yuko katika eda ya talaka moja au ya pili, basi mwanamke huyo huwa ameachika kabisa, mume hawezi kumrejesha mkewe ila kwa kumposa upya, na mahari mapya).

543. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kutoka kwa Ibn Abbas (R.A.A.) kutoka kwa Mtume (S.A.W.) kasema, "

«لاَ تَطْهُرُ الْمَرْأَةُ مِنْ حَيْضِهَا حَتَّى تَرَى الْقَصَّةَ الْبَيْضَاءَ».

Maana yake, “Mwanamke hatohariki kutokana na hedhi yake mpaka atakapoona maji meupe”.

544. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd kasema, "Mtume (S.A.W.) kasema, "

« لاَ تُوطَأُ حَامِلٌ حَتَّى تَضَعَ وَلاَ حَائِلٌ حَتَّى تَحِيضَ».

Maana yake, “Haingiliwi mwenye mimba mpaka atakapozaa, na wala mwanamke mateka mpaka atoharike na hedhi”.

Alieleza Arrabii tafsiri ya maana ya Hadithi hii: Inawahusu wajakazi wasiingiliwe na bwana zao mpaka wanadhifike. Ama mke ni halali kwake mume kumuingilia mkewe akiwa na mimba, na isipokuwa yule mke mwenye dharura, au mwenye hedhi asimuiingilie mpaka atoharike. Na ikiwa atamuingilia kabla ya kutoharika kasema, "Jaabir bin Zayd “Si halalishi, wala si haramishi, na napendelea kuwatenganisha”  

545. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kutoka kwa (Bibi) Aisha (R.A.A.H.) kasema, "Nilikuwa nikilala pamoja na Mtume (S.A.W.) nami nimo katika hedhi”.

A-Rrabi`i kasema, "Abu Ubayda kasema, "Na hii ni dalili inayoonesha kwamba mwili wa mwanamke mwenye hedhi si najisi, na kadhalika mwili wa mtu mwenye janaba ni hali moja[1]”.

Jaabir bin Zayd kasema, "Kanitajia (Bibi) Aisha ((R.A.A.H.) kwamba Mtume (S.A.W.) kasema, "

«لَيْسَتْ حَيْضَتُكِ فِي يَدِكِ ».

 Maana yake, “Hedhi yako haiko mkononi mwako”.

546. Na kwa njia hiyo hiyo ya Hadithi (kutoka kwa Bibi) Aisha (R.A.A.H.) kasema, "Nilikuwa nikimchana nywele Mtume (S.A.W.) nami nimo katika hedhi”.

547. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kutoka kwa Ibn Abbas (R.A.A.H.) kasema, "Mtume (S.A.W.) kasema, "

«إِذَا أَدْبَرَتِ الْحَيْضَةُ فَقَدْ وَجَبَ الْغُسْلُ».

 Maana yake, “Ikikoma hedhi ni wajibu (kwa mwanamke) kuoga”.

548. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kutoka kwa (Bibi) Aisha (R.A.A.H) kasema, "Mtume (S.A.W.) alikuwa akiniamrisha kukosha damu ya hedhi kutoka kwenye nguo yangu”.

Published By Sh. Hafidh Al-Sawafi

549. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kutoka kwa Ibn Abbas (R.A.A.) kasema, "Mtume (S.A.W.) kasema, "

«دَمُ الاِسْتِحَاضَةِ نَجِسٌ، لأَنَّهُ دَمُ عِرْقٍ، يَنْقُضُ الْوُضُوءَ».

Maana yake, “Damu ya istahaadha (damu inayoendelea kutoka baada ya siku za hedhi) ni najisi, kwa sababu ni damu ya mshipa inatengua udhu”.

550. Na kwa njia ya Ibnu Abbaas (R.A.A.) kutoka kwa Mtume wa Allah (S.A.W.) amesema kumwambia mwanamke mmoja wa Kiansaary alipomuuliza Mtume (S.A.W.) kwa kusema, "“Ewe Mjumbe wa Mola (S.A.W.), "

.أَثُجُّ ثَجًّا.

Maana yake, "Mimi ni damu isiyokatika inayoshuka sana".[1]

Mtume (S.A.W.) akasema, "

 «اِغْتَسِلِي وَاسْتَثْفِرِي وَصلِّي».  

Maana yake, “Koga, halafu jiwekee pamba katika sehemu yako ya utupu, halafu Sali”

551. Na kwa njia ya Ibnu Abbaas (R.A.A.), kutoka kwa Mtume wa Allah (S.A.W.) amesema, "

«إِذَا أَدْبَرَتِ الْحَيْضَةُ وَجَبَ الْغُسْلُ».

Maana yake, “ Ikimalizika hedhi imewajibika kukoga”.

552. Abu Ubaydah, kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kutoka kwa Bibi Aisha (R.A.A.H.) amesema, “Amesema Fatma bint Hubash kumwambia Mjumbe wa Allah (S.A.W.), “Mimi sitohariki (yaani damu ya hedhi haimaliziki), jee niwache kusali? Mtume (S.A.W.) akamwambia, "

«إِنَّمَا ذَلِكَ دَمُ عِرْقٍ نَجِسٌ لَيْسَ بِالْحَيْضَةِ، فَإِذَا أَقْبَلَتِ الْحَيْضَةُ فَاتْرُكِي لَهَا الصَّلاَةَ، وَإِذَا أَدْبَرَتْ وَذَهَبَ قَدْرُهَا فَاغْسِلِي الدَّمَ عَنْكِ وَصَلِّي».

Maana yake, “Hakika hiyo ni damu ya mishipa, na ni najsi, wala si hedhi, itapokujia hedhi wacha Sala, na ikimalizika, na zikapita idadi ya siku zako, koga josho la hedhi na usali”.

553. Na kwa kutoka kwa Bibi Aisha (R.A.A.H.) amesema, “Nilikuwa ninamchana nywele zake mjumbe wa  Allah (S.A.W.) nami nimo ndani ya hedhi”.

554. Abu Ubaydah, kutoka kwa Jaabir amesema, “Imenifikia (habari) kuwa kuna mwanamke anaitwa Asmaa Alhaarithiyyah alikuwa anapata damu ya istihadha, akaja kwa Mtume (S.A.W.) akamuuliza juu ya hilo (jambo hilo lake), Mtume (S.A.W.) akamwambia, "

«اقْعُدِي أَيَّامَكِ التِي تَحِيضِينَ، فِيهَا فَإِذَا دَامَ بِكِ الدَّمُ فَاسْتَظْهِرِي بِثَلاَثَةِ أَيَّامٍ، ثُمَّ اغْتَسِلِي وَصَلِّي».

Maana yake, “Kaa siku zako ambazo ulikuwa umo hedhini. Ikiwa itaendelea kutoka ngojea siku tatu kisha utakoga na utasali”.

555. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd kasema, "Niliarifiwa kutoka kwa Mtume (S.A.W.) kwamba kasema, "

«الْمُسْتَحَاضَةُ تَتَوَضَّأُ لِكُلِّ صَلاَةٍ».

Maana yake, “Mwenye damu ya istihadha (yaani damu ya kuendelea kutoka hata baada ya siku zake za hedhi) anatawadha kwa kila Sala”.

A-Rrabi`i kasema, "(Bibi) Aisha (R.A.A.H.) alitaja jambo hili[2] la Faatimah bint Abu Hubaysh lakini hakutaja kwamba Mtume (S.A.W.) alimwamrisha atawadhe katika kila Sala”.

Published By Sh. Hafidh Al-Sawafi

556. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kutoka kwa Ibn Abbas (R.A.A.) kutoka, kwa Mtume (S.A.W.) kasema, "

«لاَ تَتَلَقَّوُا السَّوَالِعَ».

Maana yake, “Msiwafuate wauzaji (wanaoleta bidhaa kuuza) na kununua bidhaa kabla ya kufikishwa sokoni”. Makusudio yake msinunue bidhaa kabla ya kufikishwa sokoni mkazinunua kwa bei ya chini na akapunjika muuzaji.

557. Na kwa njia hiyo hiyo kutoka kwa Mtume (S.A.W.) kwamba yeye Mtume (S.A.W.),

أَنَّهُ نَهَى عَنْ بَيْعِ الْمُلاَمَسَةِ وَالْمُنَابَذَةِ وَعَنْ بَيْعِ حَبَلِ الْحَبَلَةِ وَعَنِ الْمَلاَقِيحِ وَالْمَضَامِينِ.

Maana yake, “Yeye (Mtume S.A.W) amekataza kuuza kwa kuzigusa nguo (bila kuzichunguza), na kwa kutupiana nguo (huyu anamtupia huyu na huyu anamtupia huyu kuwa ni dalili ya kukamilisha mkataba wa mauzo bila kuchunguza walichouziana), na kuuza kilichopo ndani ya mimba ya tumbo la ngamia jike, na yaliyomo juu ya migongo ya mafahali[1], na yaliyomo ndani ya matumbo ya majike”.

A-Rrabi`i kasema, "(الْمُلامَسَةِ) kusudio lake ni mtu kuuza nguo kwa kuigusa nchani mwake bila ya kuikunjua wala kujua kilichomo ndani yake. Na (وَالْمُنَابَذَةِ) ni mtu kumrushia nguo ya mtu mwingine, na mwingine hivyo hivyo bila ya wao kuzichunguza hizo nguo. Na (حَبْلَ الحَبْلَةِ) ni mimba iliyomo ndani ya ngamia jike. Na (المُلاَقِيْح) ni yaliyoko juu ya migongo ya mafahali. Na (المَضَامِيْن) ni yaliyomo tumboni mwa majike.

558. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kutoka kwa Anas bin Maalik (R.A.A.), kutoka kwa Mtume (S.A.W.) kasema, " 

نَهَى النَّبِيّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ عَنْ بَيْعِ الثِّمَارِ حَتَّى تَزْهُوَ، فَقِيلَ لَهُ: يَا رَسُولَ اللَّهِ وَمَا تَزْهُو؟ قَالَ: «تَحْمَرُّ» فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: «أَرَأَيْتُمْ لَوْ مَنَعَ اللَّهُ الثَّمَرَةَ فبِمَ يَأْخُذُ أَحَدُكُمْ مَالَ أَخِيهِ».

Maana yake, “Amekataza Mtume (S.A.W.) kuuza mazao (matunda) mpaka yageuke rangi (yapevuke). Akaulizwa, “Ewe Mtume wa Mola (S.A.W.)! Nini maana mpaka yageuke rangi?” Akasema, "Yawe mekundu”. Mtume (S.A.W.) akasema, "Mnaonaje kama Allah angezuia mazao yale, jee kwa kipi mmoja wenu atakuwa kachukua mali ya nduguye?”.

559. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kutoka kwa Abu Said L-Khudriyyi (R.A.A.) kasema, "Mtume (S.A.W.) kasema, "

«لاَ يُسَاوِمْ أَحَدُكُمْ عَلَى سَوْمِ أَخِيهِ».

 Maana yake, “Asipatane mmoja wenu juu ya mapatano ya nduguye”.

560. Kwa njia ya Abu Said L-Khudriyyi (R.A.A.) vile vile kasema kwamba, "

نَهَى رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ عَنْ بَيْعِ الثِّمَارِ حَتَّى يَبْدُوَ صَلاَحُهَا. وَالنَّهْيُ وَاقِعٌ عَلَى الْبَائِعِ وَالْمُشْتَرِي.

Maana yake, “Amekataza Mtume (S.A.W.) kuuza mazao mpaka yadhihirike kupea kwake”. Makatazo haya yana wahusu wote wawili muuzaji  na mnunuzi.

561. Na kutokana na Abu Said (L-Khudriyyi (R.A.A) kasema kwamba, "

نَهَى عَنِ النَّجْشِ

Maana yake, “Mtume ((S.A.W.) Amekataza (mtu) kupandisha zabuni (yaani kuzidisha bei hasa kwenye mnada) ya bidhaa (ili kukhadaa wengine kwa nia ya kuzighalisha) akawa yeye hana nia ya kununua”.

562. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kutoka kwa Abu Hurayrah (R.A.A) ya kuwa, "Mtume (S.A.W.) kasema, "

«لاَ تَنَاجَشُوا، وَلاَ تَتَلَقَّوُا الرُّكْبَانَ لِلْبَيْعِ، وَلاَ يَبِعْ حَاضِرٌ لِبَادٍ، وَلاَ تُصَرُّوا الإِبِلَ وَالْغَنَمَ».

Maana yake, “Msizidishe bei ya bidhaa kwa nia ya kuzighalisha bila ya kukusudia kununua, na wala msiufuate msafara wa biashara nusu ya njia na kupanga nao bei (makusudio ni kwamba mwenye bidhaa asipunjwe aende mwenyewe akaone hali ya soko na bei ya wakati ule), wala kuuziana wakaaji wa mijini na wajangwani (kwa nia ya mtu wa mjini kutaka kutumia uzoefu wake wa mjini iwe sababu ya kumpuja mtu wa mashamba), wala kutomkamua maziwa kwa muda mrefu ngamia, na mbuzi) (ili kusudi maziwa yajae katika viwele vyake na aonekane yule mbuzi amenona na ana maziwa mengi)

563. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd kasema, "Imenifikia kutoka kwa Mtume (S.A.W.) kuwa, "

أَنَّهُ نَهَى عَنِ الاِحْتِكَارِ، وَعَنْ سَلَفٍ جَرَّ مَنْفَعَةً، وَعَنْ بَيْعِ مَا لَيْسَ عِنْدَكَ.

Maana yake, “Amekataza kuzuia chakula kisihodhiwe bila kuuzwa, kwa kusuburi kitakapo adiminika, na kukiuza kwa bei ya juu. Na kumkopesha mtu mkopo ambao utapata manufaa ndani yake. Na kuuza bidhaa usiyokuwa nayo”.

564. Abu Ubaydah, kutoka kwa Jaabir bin Zayd kasema, "Nimepata habari kwamba Mtume wa Mola (S.A.W.), "

  نَهَى رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ عَنْ بَيْعٍ وَسَلَفٍ. وَهُوَ أَنْ يَسْتَلِفَ مِنْ رَجُلٍ عَلَى أَنْ يَشْتَرِيَ مِنْهُ.

Maana yake, “Amekataza kuuza na kukopa. (kwa wakati mmoja). Mtu kumuekea sharti muuzaji kwa kusema: “Nitanunua vitu vyako kwa hivi na hivi ikiwa utanikopesha hivi na hivi”.

565. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kutoka kwa Anas bni Malik (R.A.A.) kasema, "

نَهَى عَنْ كِرَاءِ الأَرْضِ.

Maana yake, “Amekataza kukodisha ardhi”.

566. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kutoka kwa Abu Said L-Khudriyyi (R.A.A.), kutoka kwa Mtume (S.A.W.) kuwa, "

نَهَى رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ عَنِ الْمُزَابَنَةِ وَالْمُحَاقَلَةِ.

Maana yake, “Amekataza Mtume (S.A.W.) biashara ya Muzabana[2], na kukodisha ardhi”.

567. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kutoka kwa Ibn Abbas (R.A.A.) kasema, "Nimearifiwa kwamba Mtume (S.A.W.),"

نَهَى عَنْ قِيلَ وَقَالَ، وَعَنْ تَضْيِيعِ الْمَالِ.

Maana yake, “Amekataza kuropoka ropoka ovyo[3], na kupoteza mali[4]”.

Published By Sh. Hafidh Al-Sawafi

568. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kutoka kwa Ibn Abbas (R.A.A.), kutoka kwa Mtume (S.A.W.) kasema, "

«الْبَيِّعَانِ بِالْخِيَارِ مَا لَمْ يَفْتَرِقَا».

Maana yake, “Wanaouziana wawili wana khiyari ikiwa hawatafarikiana”.

A-Rrabi`i kasema, "Abu Ubayda kasema, "Kufarikiana katika bidhaa za kuuza, au auze hiki na aununue kile. Wala si kama wasemavyo wengineo, kufarikiana kwa dhati za nafsi. Unaonaje ingelikuwa endapo hawakufarikiana muda wa siku mbili, au siku tatu au zaidi ya hivyo, basi kwa shuruti hiyo uuzaji wa aina yeyote usingelisimama/kutimia.

569. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kutoka kwa Ibn Abbas (R.A.A.) kasema, "

نَهَى النَّبِيّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: عَنْ شَرْطَيْنِ فِي بَيْعٍ

Maana yake, “Amekataza Mtume (S.A.W.) kuuza kwa shuruti mbili (kwa bei moja)”.

Nako ni kumuuzia mtu mnunuzi kitu kwa bei maalum, kwa sharti yule mnunuzi aliekinnuua amuuzie alicho nacho yule aliyekiuza kwa bei maalum.

570. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kutoka kwa Ibn Abbas (R.A.A.) kasema, "Mtume (S.A.W.) alinunua ngamia kutoka kwa Jaabir bin Abdullah (R.A.A.). Jaabir akamshurutishia kuwa ampande (yeye Jabir) kutoka Makka mpaka Madina, Mtume (S.A.W.) akaruhusu uuzaji na sharti”. Ibn Abbas (R.A.A.) kasema, "Hakika Mtume (S.A.W.) aliruhusu hayo kwani sharti haikuwa pamoja na bei, na Allah ni Mjuzi zaidi.

Ibn Abbas (R.A.A) kasema, "Tamimi Ddaariy aliuza nyumba, akashurutisha yeye kukaa humo. Lakini Mtume (S.A.W.) akaibatilisha bei na sharti, kwa sababu sharti ilikuwa pamoja na bei. Na pengine huenda ikawa aliibatilisha sababu ilikuwa kwa kutokujulikana muda wa ukaaji.

571. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kutoka kwa Ibn Abbas (R.A.A.), kutoka kwa Mtume (S.A.W.) kasema, "

«إِذَا اخْتَلَفَ الْجِنْسَانِ فَبِيعُوا كَيْفَ شِئْتُمْ إِلاَّ مَا نَهَيْتُكُمْ عَنْهُ».

Maana yake, “Zikitofautiana jinsi mbili uzeni mpendavyo ila niliyokukatazeni”.

Pia kutokana na Mtume (S.A.W.) ya kwamba alinunua ngamia mmoja kwa wawili, na akaruhusu kumnunua mtumwa mmoja kwa wawili isipokuwa haya hufanyika mkono kwa mkono.

572. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kutoka kwa Abu Said L-Khudriyyi (R.A.A.), kutoka kwa Mtume (S.A.W.) kasema, "

«مَنْ بَاعَ نَخْلاً قَدْ أُبِّرَتْ فَثَمَرَتُهَا لِلْبَائِعِ، إِلاَّ أَنْ يَشْتَرِطَهَا الْمُبْتَاعُ».

Maana yake, “Atakaeuza mitende iliopandishwa, basi tende za ile mitende ni za mwuzaji ila akishurutishia mnunuzi”.

573. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kutoka kwa Aisha (R.A.AH.) kasema, " “Kulikuwako Sunna tatu kwa Bariyrah. Hadithi hii imetajwa kwenye, “Mlango wa talaka”.[1]

Published By Sh. Hafidh Al-Sawafi

574. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kutoka kwa Ibn Abbas (R.A.A.) kasema, "Kasema Mtume (S.A.W.), "

«الذَّهَبُ بِالذَّهَبِ وَالْفِضَّةُ بِالْفِضَّةِ وَالْبُرُّ بِالْبُرِّ وَالشَّعِيرُ بِالشَّعِيرِ وَالْمِلْحُ بِالْمِلْحِ يَدٌ  بِيَدٍ».

Maana yake, “Dhahabu kwa dhahabu, na fedha kwa fedha, na ngano kwa ngano, na shayiri kwa shayiri, na chumvi kwa chumvi, mkono kwa mkono”.

575. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kutoka kwa Abu Said L-Khudriyyi (R.A.A) kasema,  “Kasema Mtume (S.A.W.):

«لاَ تَبِيعُوا الذَّهَبَ بِالذَّهَبِ وَلاَ الْفِضَّةَ بِالْفِضَّةِ وَلاَ الْبُرَّ بِالْبُرِّ إِلاَّ مِثْلاً بِمِثْلٍ، وَلاَ تَبِيعُوا بَعْضَهَا بِبَعْضٍ عَلَى التَّأْخِيرِ ».

Maana yake, “Msiuze dhahabu kwa dhahabu, wala fedha kwa fedha, wala ngano kwa ngano, isipokuwa kama zenye uzito na mfano mmoja, wala msiuze yenyewe kwa yenyewe ikiwa malipo yatakuwa baadae”.

576. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd kasema, "Nilipata khabari kutoka kwa Talha bin Ubaydi Llaahi kwamba yeye alitaka fedha kwa mtu, Talha akachukua dhahabu mkononi mwake huku akiigeuza geuza akasema mpaka aje bwana fedha wangu kutoka msituni, na Umar bin Khattaab (R.A.A.) alikuwepo pale anasikia mazungumzo yao, akasema, "Ninaapa kwa Mola sitawaacha mpaka litimie jambo baina yenu, kwani nimemsikia Mtume (S.A.W.) akisema, "

«الذَّهَبُ بِالْوَرِقِ رِبًا إِلاَّ هَاءَ وَهَاءَ، وَالْبُرُّ بِالْبُرِّ رِبًا إِلاَّ هَاءَ وَهَاءَ، وَالتَّمْرُ بِالتَّمْرِ رِبًا إِلاَّ هَاءَ وَهَاءَ، وَالشَّعِيرُ بالشَّعِيرِ رِبًا إِلاَّ هَاءَ وَهَاءَ».

Maana yake, “Dhahabu kwa fedha ni riba ila nipe nikupe, na ngano kwa ngano ni riba ila nipe nikupe, na tende kwa tende riba ila nipe nikupe, na shayiri kwa shayiri riba ila nipe nikupe”.

577. A-Rrabi`I, kutoka kwa `Ubaada bin Ssaamit kasema, "Tulitoka kwenda vitani, na Mu`aawiyah alikuwa pamoja na sisi, tukapata dhahabu na fedha. Mu`aawiyah akamuamuru mtu mmoja awauzie watu kitakachopatikana kiwekwe katika hazina ya mali ya Waislamu, watu wakaziharakishia, akasimama `Ubaadat akawakataza wakazirudisha, yule mtu akaja kushtakia kwa Mu`aawiyah. Akasimama Mu`aawiyah akahutubia akasema, "Vipi wale watu wanaohadithia hadithi za Mtume (S.A.W.) ndani yake wakamsingizia Mtume (S.A.W.) Hadithi za uwongo ambazo hatujapata kuzisikia?” Akasimama `Ubaadat akasema, "Naapa kwa Allah kwamba nitawahadithia niliyosikia kutoka kwa Mtume (S.A.W.) hata kama atachukia Mu`aawiyah”. Akasema, "Mtume (S.A.W.) kasema, "

«لاَ تَبِيعُوا الذَّهَبَ بِالذَّهَبِ وَلاَ الْفِضَّةَ بِالْفِضَّةِ وَلاَ الْبُرَّ بِالْبُرِّ وَلاَ الشَّعِيرَ بِالشَّعِيرِ وَلاَ الْمِلْحَ بِالْمِلْحِ إِلاَّ مِثْلاً بِمِثْلٍ، يَدًا بِيَدٍ، سَوَاءً بِسَوَاءٍ، عَيْنًا بِعَيْنٍ».

Maana yake, “Msiuze dhahabu kwa dhahabu, wala fedha kwa fedha, wala ngano kwa ngano, wala shayiri kwa shayiri, wala chumvi kwa chumvi, isipokuwa kwa mfano mmoja, mkono kwa mkono, sawa kwa sawa za jinsi moja”.[1]

578. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kutoka kwa Ibn Abbas (R.A.A.), kutoka kwa Mtume (S.A.W.) kwamba, "Alinunua ngamia mmoja kwa wawili, na akaruhusu kumuuza mtumwa mmoja kwa wawili ila malipo yawe nipe nikupe".

(579) Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kutoka kwa Abu Said L-Khudriyyi (R.A.A.), “Kwamba Mtume (S.A.W.) alimtuma mtu kwenda Khaybar akamletea tende za aina nzuri kabisa. Mtume (S.A.W.) akasema, "

«أَكُلُّ تَمْرِ خَيْبَرٍ هَكَذَا»؟

Maana yake, “Jee, tende zote za Kheybar ni za aina hii?”.

Akasema, "Naapa kwa Mola si hivyo. Sisi tunachukua kipimo kimoja kwa tende za Khaybar kwa vipimo viwili za tende za huku, na kipimo kimoja kwa vipimo vitatu”. Mtume (S.A.W.) akasema, "

«لاَ تَفْعَلْ، بِعِ الْجَمْعَ بِالدَّرَاهِمِ، وَابْتَعْ بِالدَّرَاهِمِ جَنِيبًا».

Maana yake, “Usifanye hivyo. Uza tende mbaya kwa fedha, na ununue tende za aina nzuri kwa fedha”.

580. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kutoka kwa Abu Said L-Khudriyyi (R.A.A.) kwamba, "Mtume (S.A.W.) alimruhusu mwenye mtende wa Ariya auze tende zilizo mtini kwa kadiri ya makadirio ya kipimo cha tende kavu zitakazotoa".

A-Rrabi`i kasema, "(العرايا) maana yake ni mtende ambao mazao yake yanachukuliwa, na kupewa watu wengine baadaye huambiwa, “Hapana chochote kingine kutoka kwangu”. Mtume (S.A.W.) alimruhusu auze tende zake kwa kipimo chake.

581. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kutoka kwa Ibn Abbas (R.A.A.), kutoka kwa Abi Raafi`i mtumwa wa Mtume (S.A.W.) kasema, "Mtume (S.A.W.) alikopa (kwa mtu mmoja) ngamia dume mdogo, akaletewa ngamia wa zaka, akaniamuru nimlipe yule mtu ngamia wake mdogo, nikasema, "Sikumpata katika ngamia isipokuwa ngamia bora wa kiasi cha umri wa miaka saba kwenda juu, (Mtume (S.A.W.)) akasema, "

«اِقْضِهِ إِيَّاهُ فَإِنَّ خَيْرَ النَّاسِ أَحْسَنُهُمْ قَضَاءً».

Maana yake, “Mlipe, kwani bora ya watu ni yule mbora wao anayelipa”.

582. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kutoka kwa Ibn Abbas (R.A.A.) kutoka kwa Mtume (S.A.W.) kasema, "

«أَلاَ وَمَنْ غَشَّنَا فَلَيْسَ مِنَّا، وَمَنْ لَمْ يَرْحَمْ صَغِيرَنَا وَلَمْ يُوَقِّرْ كَبِيرَنَا فَلَيْسَ مِنَّا».

Maana yake, “Hakika atakae tughushi[2] hayuko na sisi. Na asiye waonea huruma wadogo wetu, na kuwaheshimu wakubwa wetu hayuko na sisi”.

583. Na kwa njia yake (Mtume (S.A.W.)) kasema, "

«إِذَا اخْتَلَفَ الْجِنْسَانِ...»

Maana yake, “Zikitofautiana jinsi mbili”. Hadithi hii imetajwa kikamilifu katika mlango wa, “Uuzaji wa khiyari na kwa shuruti”.[3]

584. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kutoka kwa Ibn Abbas (R.A.A.) kutoka, kwa Mtume (S.A.W.) kasema, "

«إِذَا اخْتَلَفَ الْجِنْسَانِ فَبِيعُوا كَيْفَ شِئْتُمْ».

Maana yake, “Zikitofautiana jinsi mbili uzeni mpendavyo”.[4]

585. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kutoka kwa Ibn `Abbas (R.A.A.), kutoka kwa Mtume (S.A.W.) kwamba, aliulizwa kuhusu mwaka wa shida, umeitwa hivyo kwa sababu ya kupanda bei, awawekee bei ya bidhaa masokoni, lakini Mtume (S.A.W.) akajizuia, akasema, "

«الْقَابِضُ الْبَاسِطُ هُوَ الْمُسَعِّرُ، وَلَكِنْ سَلُوا اللَّهَ».

Maana yake, “(Mola Ndiye) Mwenye kuzuia, Mwenye kutoa, Naye ndie Muwekaji wa bei, lakini mwombeni Allah”.

586. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kutoka kwa Abu Hurayrah (R.A.A.), kutoka kwa Mtume (S.A.W.) kasema, "

«أَيُّمَا رَجُلٍ أَفْلَسَ فَأَدْرَكَ الرَّجُلُ مَالَهُ بِعَيْنِهِ فَهُوَ أَحَقُّ بِهِ مِنْ غَيْرِهِ».

Maana yake, “Akifilisika mtu (mnunuzi), na mtu aliyemuuzia akakuta mali yake bado iko kwake, na hakijapungua kitu, basi yeye ana haki zaidi katika ile mali kuliko mwingine (Yaani anaweza kuchukua ile mali yake kama alikuwa hakupewa thamani yake)”.

587. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kutoka kwa Ibn Abbas (R.A.A.) kasema, "Mtume (S.A.W.) kasema, "

«لاَ شُفْعَةَ إِلاَّ لِشَرِيكٍ، وَلاَ رَهْنَ إِلاَّ بِقَبْضٍ، وَلاَ قِرَاضَ إِلاَّ بِعَيْنٍ».

Maana yake, “Hapana shufaa (ruhusa ya kuuza milki ya kitu) ila kwa mshirika wake, wala rehani ila kwa kukabidhi (kitu), wala kukopesha ila kwa kukiona kitu chenyewe (kwa macho yako)”.

Published By Sh. Hafidh Al-Sawafi

588. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kutoka kwa Ibn Abbas (R.A.A.), kutoka kwa Mtume (S.A.W.) kasema, "

«إِنَّمَا أَنَا بَشَرٌ مِثْلُكُمْ تَخْتَصِمُونَ إِلَيَّ فَأَحْكُمُ بَيْنَكُمْ، وَلَعَلَّ بَعْضَكُمْ أَلْحَنُ بِحُجَّتِهِ مِنْ بَعْضٍ فَأَقْضِيَ لَهُ عَلَى نَحْوِ مَا أَسْمَعُ مِنْهُ، فَمَنْ قَضَيْتُ لَهُ بِشَيْءٍ مِنْ حَقِّ أَخِيهِ فَلاَ يَأْخُذْ مِنْهُ شَيْئًا فَإِنَّمَا أَقْطَعُ لَهُ قِطْعَةً مِنْ نَارٍ».

Maana yake, “Hakika mimi ni mtu kama nyinyi, mnapokhitilafiana (mnaleta kadhia yenu kwangu) ninahukumu baina yenu, huenda baadhi yenu ni wasemaji wazuri (wenye kupanga maneno) kuliko wengine. Nina hukumu kutokana na ninayoyasikia kutoka kwake. Basi nitayemuhukumia nikampa chochote katika haki ya nduguye, basi asichukue kwake kitu. Kwa hakika hiyo kwake ni sawa na kipande cha moto”.

589. Abu Ubayda, kutoka kwa Jaabir bin Zayd, kasema, "Mtume (S.A.W.) kasema, "

«يَأْتِي الْقَاضِي يَوْمَ الْقِيَامَةِ مَغْلُولَ الْيَدَيْنِ، إِمَّا أَنْ يَفُكَّ عَنْهُ عَدْلُهُ، أَوْ يَهْوِي بِهِ جَورُهُ فِي النَّارِ».

Maana yake, “Siku ya Kiyama atakuja Kadhi