Published By Sh. Hafidh Al-Sawafi

Ni lazima kuzijua neema za Allah mtukufu, na kuwa neema zote ni mapeo na fadhila za Allah mtukufu kwa mazuri ya neema alizotupa, kuanzia kupatikana kwetu kwani hatukuwepo, afya na uzima baada ya magonjwa, na kuwa na fahamu na akili, na aina zote za neema zake Allah mtukufu, na kubwa ya neema hizo na iliyo mzuri zaidi ni neema ya Uislamu na uongofu wa Imani na Taufiki yake Allah mtukufu, na Elimu ambayo ndio rafiki mkuu na kiongozi katika njia ya kufika katika maridhio ya Allah mtukufu, na kuokoka na kila lenye kudhuru, basi Uislamu ni neema kubwa kabisa na katika hilo amesema Allah mtukufu katika Kitabu chake kitukufu:

((Leo nimekamilisha kwenu dini yenu, na nimetimiza kwenu neema yangu, na nimeridhia kwenu kuwa Uislamu ndiyo dini kwenu))

Basi tujue kuwa kila amri ni neema na kila katazo ni neema, basi ni lazima kumshuru Allah kwa neema zake, na shukurani ni kuhakikisha maridhio ya Allah katika maamrisho yake kwa kuyafanya na makatazo yake kwa kuyaepuka, na iwe hilo kwa ajili ya Allah mtukufu peke yake.

Ulazima wa kujua Dalili

Basi inalazimika kujua dalili ambazo Allah mtukufu ameziweka kuwa ni ushahidi wa kuwepo kwake na upweke wake.

﴿وَفِى ٱلاْرْضِ ءايَـٰتٌ لّلْمُوقِنِينَ _* وَفِى أَنفُسِكُمْ أَفَلاَ تُبْصِرُونَ﴾

﴾Na katika Ardhi kuwa dalili nyingi kwa wenye yakini * na katika nafsi zenu jee!! Basi hamuoni?﴿

[Dhaariyaat 20-21]

وَفِيْ كُلِّ شَيْءٍ لَهُ آيَةٌ  *  تَدُلُّ عَلَى أَنَّهُ وَاحِدٌ

﴾Na katika kila kitu anayo yeye dalili  * inayoonyesha kuwa yeye ni mmoja﴿

Ulazima wa Kukhofu na Kutaraji

Ni lazima kwa Mja kuwemo katika Kutaraji Thawabu za Allah bila ya kujiweka katika amani.

Ni lazima Mja kuwemo katika Khofu ya kuogopa Adhabu ya Allah bila la kukata tamaa.

Hayo ni kwa sababu Mja yumo katika neema za Allah mtukufu, neema ambazo ni mtihani kwake katika maisha haya ya duniani, na kuwa mja hafikii kujua uhakika uliofichika, basi waja wema ambao ndio ruwaza njema kwa waumini mpaka siku kitaposimama Kiama ndivo alivyozieleza hali zao na sifa zao Allah mtukufu katika Kitabu chake Qur-ani tukufu kuwa wao ni wale wanaomuomba yeye wakiwa na Matarajio na Kuogopa basi amesema:

﴿إِنَّهُمْ كَانُواْ يُسَارِعُونَ فِى ٱلْخَيْرٰتِ وَيَدْعُونَنَا رَغَباً وَرَهَباً وَكَانُواْ لَنَا خـٰشِعِينَ﴾

﴾Hakika wao walikua wakikimbilia katika mambo ya Kheri, na wanatuomba kwa matarajio na kuogopa, na walikua kwa ajili yetu wakinyenyekea﴿

[Anbiyaa 90]

Na kwa hakika kusifiwa na Allah kwa kufanya kitendo kunajuilisha kuwa ni lazima, na wala hakuna tatizo katika moja ya haya mawili ya kuogopa na kutaraji kumzidi mwenzake ikiwa tu haijafikia Khofu katika daraja ya kukata tamaa kulikoharamishwa.

﴿إِنَّهُ لاَ يَايْـئَسُ مِن رَّوْحِ ٱللَّهِ إِلاَّ ٱلْقَوْمُ ٱلْكَـٰفِرُونَ﴾

﴾Hakika yalivyo ni kuwa hawakati tamaa katika Rehema za Allah isipokua ni Watu Makafiri﴿

[Yuusuf 87]

Au kukamfikisha Kutaraji katika kujiweka katika Amani iliyokatazwa.

﴿أَفَأَمِنُواْ مَكْرَ ٱللَّهِ فَلاَ يَأْمَنُ مَكْرَ ٱللَّهِ إِلاَّ ٱلْقَوْمُ ٱلْخَـٰسِرُونَ﴾

﴾Jee!! Wamejiaminisha na Njama (Adhabu) za Allah? Basi hawajiaminishi na Njama (Adhabu) za Allah isipokua Watu waliokhasirika﴿

[Aaraf 99]

Basi Mja hajipi amani kwa sababu inaweza kuwa:-

1. Allah hatozikubali amali zake kwa kuwa yeye hakuzifanya kwa njia iliyoamrishwa kama kuvunja sharti zake au nguzo zake na hali yeye hajui.

2.Kuwa yeye hatomaliziwa umri wake katika Toba kutokana na Maasi yake.

3.Au akaja akafa na yeye hayumo katika Imani ya kweli.

4.Au akaja akafanya mambo yenye kuvunja Aamali zake na huku haongoki katika kujiondosha ndani yake kwa njia ya kutubia.

5.Au hakupata Toba ya kweli ikiwa atatubia, kwa sababu Allah ameahidi kukubali Toba ya kweli,na haifai kuwa na shaka katika mema aliyoahidi Allah lakini inakhofiwa kuwa hatopata Toba iliyoahidiwa ili akubaliwe.

6.Au kuwa yeye humo alimo katika Neema za Allah uhakika wake yumo katika kuchukuliwa kwa ajili ya Adhabu.

Basi Muumini ni mwenye khofu, ni mwenye kutaraji, ni mwenye kufanya mema kwa kutaraji, tena ni mwenye kuepuka maasi kwa kuhadhari .

Published By Sh. Hafidh Al-Sawafi

Kwa mujibu wa hukumu ya kisheria kutubia kumegawika vigao viwili:

1. TOBA LA LAZIMA.

2. TOBA YA UJUMLA.

TOBA YA LAZIMA

Toba hii inalazimika kwa mwenye kujua kuwa amefanya asi lolote, ni sawa ikiwa asi hilo ni dhambi kubwa au ndogo katika uoni wake, kwa hakika kutubia kwa asi lolote kunalazimika; kwani mwenye kuasiwa ni Allah mtukufu Muumba wa kila kitu.

TOBA YA DHAMBI NDOGO:

Na kutubia mja kutokana na dhambi ndogo ni kule kuiacha dhambi ile na kujiepusha nayo; kwa sababu kuendelea mja na dhambi ndogo ni dhambi kubwa, na kwa fadhila za Allah mtukufu humsamehe mja wake madhambi madogo kwa kujiepusha mja wake na madhambi yote makubwa.

TOBA YA DHAMBI KUBWA:

Inalazimika kwa mja kujiwahi nafsi yake kwa kutubia kwa Mola wake Allah mtukufu kutokana na dhambi kubwa yoyote aliyomo ndani yake; kwa sababu kubakia mja katika dhambi kubwa yoyote hakukubaliani na Imani, kwa hiyo kunamvika sifa ya ukafiri, na ukafiri wake utakuwa kwa mjibu wa aina ya dhambi yake, ikiwa dhambi yake ni ya ushirikina basi utakuwa ni ukafiri wa kishirkina, na ikiwa dhambi yake si ya ushirkina basi ukafiri wake utakuwa ni kineema, na ukafiri wa kineema unamuweka mja katika safu za Wanafiki kwani ameifanyia unafiki imani kwa kutoimizia haki zake, na haki zake ni kumtii Allah na Mtume wake katika maamrisho kwa kuyafanya na katika makatazo kwa kuyaepuka.

Na Toba hii ili iwe sahihi ina shuruti zake ni lazima zipatikane ili itimie.

Published By Sh. Hafidh Al-Sawafi

Kutubia ni Ibada kubwa sana, ibada hii inamrejesha mja katika safu za Waumini baada ya kuwa nje ya safu yao kwa sababu ya asi alilolifanya mja yule, asi hilo limekuwa dhulma ya nafsi yake, nalo nimekuwa sababu ya kustahiki laana za Allah mtukufu na makasiriko yake, lakini Allah mtukufu ni msamehevu na mrehemevu basi amefungua mlango wa kutubia kwa waja wake waliokosea, ili warejee kwake na yeye ameahidi kuwakubali iwapo watatubia kwake.

Basi ibada hii ina masharti yake nayo ni kama yafuatayo:

1. Iwe namna ya Toba kwa mujibu wa namna ya asi:

Kutubia kwa mujibu wa dhambi, basi asi la dhahiri toba yake ni dhahiri, na asi la siri toba yake iwe ya siri, na asi la kupoteza wengine toba yake iwe kubainisha upotevu ule kuwa ni upotevu, na asi kusababisha dhulma kwa wengine ni kuondosha sababu ile, kama aliyeshudia ushahidi wa uongo bila shaka itamlazimu kubatilisha ushahidi wake.

Na maasi ya kujiona na kiburi na hasadi na kujionesha ni maasi ya ndani kinafsi, basi toba yake ni kujitakasa nayo kikamilifu na kujiepusha nayo kwa kuyavunjavunja ndani ya nafsi.

Na kuazimia kufanya dhambi pia ni asi la ndani kinafsi hali yake ni hali ya kiburi na hasadi na kujiona na kujionesha kwa matendo.

2. Kujiepusha na madhambi yote:

Toba ni ibada na katika sharti za kukubaliwa Ibada ni Uchamungu; kwa hakika Allah anawakubalia wachamungu, kwa maana hiyo kutubia kwa dhambi fulani tu, na huku kuna dhambi nyengine mja imemzonga, hii dhambi nyengine kunaiweka ile dhambi ya mwanzo katika hali ya kutimiziwa sharti yake ili ifutwe, bali ibadilishwe na Allah mtukufu na kuifanya iwe ni jema, amesema Allah mtukufu (Ikiwa mutajiepusha na makubwa muliokatazwa basi tutakusameheni makosa yenu na tutakuingizeni maingizo ya kukirimiwa).

3. Ipatikane kutubia katika wakati unaofaa:

Kwa fadhila za Allah ameuwacha mlango wa toba kuwa wazi mbele ya waja wake, na mlango huu unafungika mbele ya mja katika nyakati mbili tu:

3.1 Wakati wa kutokwa na roho na kuziona sababu ya yakini kuwa sasa ndio kufa; kwa hakika hapo hakuta kuwa na toba tena ikiwa mja kabla ya hapo yuko katika dhambi akiijua naye ni mkaidi wa kutubia, amesema Allah mtukufu: ((Na hakuna toba kwa wale wenye kufanya maovu mpaka mmoja wao akifikiwa na mauti husema: "Mimi natubia hivi sasa")). Na Mtume wetu Muhammad (s.a.w) amesema: ((Hakika Allah anakubali toba ya mja wake ikiwa hajafikiwa na hali ya kufa)).

3.2 Wakati wa kuchomoza jua kutokea upande wa Magharibi yake, na hili limesemwa kuwa ni katika Ishara kubwa za kusimama Kiama, nayo ndiyo baadhi ya aishara zake. amsema Allah mtukufu ((Siku zitakapo kuja baadhi ya ishara za Mola wako haitoifaa nafsi imani yake ambayo haikuiamini hapo kabla au haikuchuma kheri yoyote kwa imani yake)). Na imepokewa kuwa Mtume (s.a.w) amesema: ((Toba ni yenye kukubaliwa mpaka jua lichomoze kutokea magharibi yake)) na imepokewa katika hadithi nyengine kuwa Mtume (s.a.w) amesema: ((Hakika Allah hukunjuwa mkono wake wakati wa usiku ili atubie aliyekosea mchana, na hukunjua mkono wake mchana ili atubie aliyekosea usiku mpaka jua lichomoze kutokea magharibi yake)) na Allah kukunjua mkono wake ni kinaya cha kueneza neema zake za kuwakubali waja watakao jerea kwake.

TANBIHI:

ALLAH mtukufu ametupa habari ya Firauni (l.a) naye alikuwa Mfalme wa Misri wakati wa Mtume Mussa (a.s.w) Mfalme huyu alifikia kujitangazia Uungu na kumuadhibu kila aliyekataa kumuabudu yeye, kwa hakika hiyo ni dhambi kubwa sana tena sana, lakini Allah kwa upole wake na huruma yake alimtumia Mitume wawili Mussa na Haruna (a.s.w) na akawambia wazungumze naye kwa maneno mepesi, na alioneshwa ishara na miujiza mingi, lakini Firauni alivaa nguo ya Kiburi mbele ya Haki, na mwisho Allah akamuangamiza yeye na jeshi lake kwa kumzamisha katika bahari, sasa Firauni (l.a) wakati alipoona kuzama kunamfikia alisema ((Nimeamini ya kuwa hakuna mungu isipokuwa yule aliyeaminiwa na Wana wa Israili na mimi ni miongoni mwa Waislamu)) lakini haukuwa tena wakati wa kukubaliwa toba yake hiyo kwa kutamka neno sahihi la Imani (Shahada) basi akaambiwa kwa njia ya kukataliwa ((Hivi sasa basi, na hali uliasi hapo kabla na ulikuwa ni miongoni mwa waharibifu)) basi tujihadhari na mwendo wa Firauni tusije tukandnganyika kama alivyodanganyika kwa ksema mwenye kusema ((Laa Ilaaha Illa LLAHU)) wakati wa kufa ameshafaulu, hiyo ni Itikadi ya Kifirauni anawandanganya kwayo Shetani aliowahadaa katika vipenzi wake.

4. KUREJESHA DHULMA:

Madhambi (Maasi) yamegawika vigao viwili kwa upande wa haki navyo ni:

4.1 Madhambi yasiyofungamana na haki za waja, kwa mfano kulewa, kuangalia ya haramu..

4.2 Madhambi yenye kufungamana na haki za waja kwa mfano kuiba, kula riba...

Ametuambia Allah mtukufu katika Kitabu chake ((Na kama mutatubia basi ni zenu rasilimali zenu tu, musije mukadhulumu wala musije mukadhulumiwa)) na maelezo haya ni katika Toba ya dhambi ya Riba.

Basi Mtume wetu (s.a.w) amesema: ((Madhambi yako katika sura mbili, dhambi baina ya mja na Mola wake na dhambi baina ya mja na mja mwenzake, basi ile dhambi iliyo baina na maja na mola wake tu akitubia kwayo atakua kama hakua na dhambi, ama dhambi iliyo baina ya mja na mja mwenzake hapana toba hapo mpaka dhulma zirejeshwe kwa mwenyewe)) Rabii 691.

Published By Sh. Hafidh Al-Sawafi

Ibada ya Toba ina nguzo zake, ikikosekana moja katika nguzo hizo basi toba hiyo haitakua sahihi na haitazingatiwa aslan kuwa ni Toba, kwa hiyo tuzijue nguzo za Toba, nazo ni nne.

1. KUJUTA:

Na hii ni hali ya ndani ya nafsi ya mwenye kutubia, hali hii inamjia kwa kuwemo katika hisia ya kuwa yeye yumo katika makasiriko ya Allah mtukufu na laana zake na kuwa amekuwa katika waja wenye kustahiki kuadhibiwa kwa kukataliwa mema yake na kuingizwa katika moto milele iwapo hakusamehewa na ALLAH mtukufu dhambi yake aliyoiingia, kwa hiyo mja anaingia katika hali la kuilaumu nafsi yake kwa kujuta kwa nini amemuasi Mola wake Allah mtukufu.

2. KUJIN`GOA KATIKA DHAMBI:

Na hili linapatikana kwa kujiondosha katika dhambi ile kwa kuiacha kabisa na kuazimia azimio la kweli katika kuacha na kuepuka sababu zote zinazopelekea katika dhambi.

3. KUAZIMIA KUTOREJEA KATIKA DHAMBI.

Na hili linapatikana kwa kuweka azimio la kweli katika nafsi ya mwenye kutubia ya kuwa hatorejea tena katika dhambi kama ilivyokua machozi hayarejei katika macho na maziwa yaliyokamwa hayarejei katika chuchu na uzee haurejei katika ujana.

4. KUJIDHALILISHA MBELE YA MUUMBA

Na hili linapatikana kwa kujipeleka mja kwa Allah mtukufu kwa kujidhalilisha kwake yeye tu, na kukhofia ukali wa adhabu yake, na kutarajia wema wa thawabu yake.