Published By Sh. Hafidh Al-Sawafi

 بِسْمِ اللَّهِ ٱلرَّحْمَـٰنِ ٱلرَّحِيمِ

Shukurani zote ni kwa Allah Mola wa walimwengu wote, na rehma na amani ziwe kwa Mtume wetu Muhammad pamoja na Aali zake na Maswahaba wake wema, na kila aliyeongoka kwa uongofu wake mpaka siku ya malipo.

Amesema Allah mtukufu:

﴿وَمَن يَبْتَغِ غَيْرَ ٱلإسْلَـٰمِ دِينًا فَلَن يُقْبَلَ مِنْهُ وَهُوَ فِى ٱلاْخِرَةِ مِنَ ٱلْخَـٰسِرِينَ﴾

﴾Na mwenye kutaka Dini isiyokuwa ya Uislamu basi haitokubaliwa kwake, na yeye huko Akhera atakuwa ni miongoni mwa waliokhasirika﴿

[Al-imraan 85]

 Basi ikalazimika kwa mwenye kutaka kufaulu katika maisha haya ya duniani na maisha ya akhera awe katika Dini ya Uislamu, na neno Uislamu asili yake ni neno la kiarabu lenye maana ya kujisalimisha na amani, basi aliyekubali Uislamu kuwa ndiyo dini yake huyo huwa amejisalimisha kwa Allah mtukufu ambaye ndiye muumba wa kila kitu, na kujisalimisha huko kunalazimisha kuwemo katika kufuata maameisho yake na kuepuka makatazo yake aliyoyateuwa kwa Mtume wa zama husika, na kwa maana hii Mitume na Manabii wote walikuwa ni Waislamu, basi vile vile walioongoka kwa uongofu wao wote ni Waislamu, basi kila watu walihusika na Mtume wa zama zao, mpaka ukafika wakati wa Mtume wa mwisho naye ndiye Mtume wetu Muhammad (s.a.w) basi hakuna Mtume wala Nabii baada yake.

UISLAMU, IMANI NA DINI

Uislamu, Imani, na Dini haya ni majina nyenye kujulisha kitu kimoja kwa kulazimika na kisheria, ingawa majina hayo -vile vile- ni majina yenye kutofautiana kwa ufahamu na mueko, basi:

1. Maudhui ya Uislamu ni kukubali na kunyenyekea, na ulazimisho wake ni kufuata maamrisho ya Allah na kuepuka makatazo yake.
2. Na maudhui ya Imani ni kusadikisha, na ulazimisho wake ni kupatikana matendo kwa mujibu wa maamrisho na makatazo, kwa sababu mwenye sifa ya kumsadikisha Allah analazimika kufanyia kazi amri za maamrisho yake na kuepuka makatazo yake na makemeo yake.
3. Na maudhui ya Dini ni kunyenyekea na malipo, basi yule ambae atanyenyekea na akatia yakini ya malipo atafanya kwa ajili ya siku ya Malipo.

Published By Sh. Hafidh Al-Sawafi

Nguzo za Uislamu ni tano:-

1. Kushuhudia kuwa hakuna wa kuabudiwa kwa haki isipokua Allah, na kuwa Muhammad ni Mtume wa Allah.
2. Kusimamisha Sala.
3. Kutoa Zaka.
4. Kufunga mwenzi wa Ramadhani.
5. Kuihiji Nyumba (Al-kaaba) kwa mwenye uwezo wa njia.

Basi mja yoyote atakapofika katika hali ya Taklifu (kulazimishwa kwa mujibu wa Sheria kwa kuwa na akili na kufikia baleghe) italazimika juu yake kuzifanyia kazi nguzo hizi tano katika maisha yake yote.

Na kama tanavyoona kuwa nguzo ya mwanzo inakamatana na imani ya moyoni moja kwa moja, nayo ndiyo maudhui kamilifu ya Itikadi.

Published By Sh. Hafidh Al-Sawafi

KILUGHA: Itikadi ni neno lenye asili ya lugha ya kiarabu kama yalivyo maneno mengi ya lugha ya kiswahili, basi neno hili maana yake ya asili ni fungo baina ya pande mbili, ikiwa ni za kamba au ahadi au biashara.

KIMAZOWEA: Itikadi ni kulikubali jambo katika fikra na kulienzi kwa kulifanyia kazi, na kwa sababu hii ndio zikapatikana itikadi za vyama na nchi na mashirika na mengineyo.

KISHERIA: Itikadi ni kila fundisho la Uislamu linalolazimka kusadikishwa kimoyo fikra na akili, na usadikisho huo uwe wa yakini isiofikiwa na wasi wasi wala shaka ya aina yoyote.

ITIKADI NDIO ASILI: Itikadi hulazimika nayo mja katika maisha yake yote nayo ndiyo asili ya vitendo vyake vyote, ikiwa ni maneno anayoyasema au vitendo anavyofanya, na kutokana na hapo ikawa Itikadi sahihi ni kama mti mzuri, asili yake ni nzuri, nao umethibiti vizuri katika ardhi, mti huo hutoa kila wakati matunda mazuri kwa idhini ya Mola wake mtukufu.

Published By Sh. Hafidh Al-Sawafi

KILUGHA: Taklifu ni neno la kiarabu na maana yake ni kuchukuwa yenye tabu juu ya nafsi.

Pia tunaweza kusema kuwa maana yake ni kufanya yale yanayoihangaisha nafsi kwa kuyafanya kama inavyotakiwa.

KISHERIA: Taklifu ni ulazimisho wa Allah mtukufu juu ya mja aliyelazimishwa kisheria kwa yale yenye shida juu ya nafsi, na imeelezwa kuwa taklifu ni amri na katazo, basi inalazimika -kutokana na hilo- kuyafanyia kazi malazimisho ya Allah mtukufu hata kama ni yenye kuleta mashaka na taabu juu ya nafsi ya mja.

ALIYEMO KATIKA TAKLIFU (MUKALLAFU): Kila mja ambaye sifa sifa mbili zimetimia katika nafsi yake basi huyo yumo katika taklifu, na sifa hizo ni Akili na Baleghe, basi yule ziliyetimia kwake sifa hizo kisha hoja ikimsimamikia naye anao uwezo wa kufanyia kazi yaliyosimama hoja ya kulazimika kwake kwa kuyaitakidi yaliyolazimika kiitikadi na katika kuyafanya au kuepuka yaliyolazimika kimatendo huyo atakuwa yumo katika taklifu ya kisheria.

ASIYEKUWA NA TAKLIFU: Wala hakuna Taklifu kwa:

1. Mwendawazimu (asiyekuwa na akili) mpaka azinduke.
2. Mtoto mpaka awe mkubwa (Abaleghe), ama mtoto yeye anaamrishwa kufanya Ibada ili azizoee.
3. Aliyelala mpaka aamke.

ALAMA ZA KUBALEGHE: Na alama za kubaleghe ziko aina mbili nazo ni alama za kubalenge kwa ujumla mwanamke na mwanamme, na alama za kubaleghe mahususi nazo zinawahusu wanawake tu.

Ama alama za kubalenge za ujumla ni hizi zifuatazo:-

1. Kuotesha: Nako ni kuchipua kwa manyoya kama ya nywele katika sehemu ya siri iliyopo chini ya kitovu, pia kuchipua kwa manyoya kama ya nywele katika kwapa.
2. Ndoto: Nako ni kutoka maji ya uzazi (Manii), na hilo linazingatiwa kuwa ni kuingia katika hali ya Janaba.
3. Miaka: Ni kufikia umri wa miaka kumi na tano katika usahihi.

Ama alama mahususi kwa wanawake tu pasina wanaume ni hizi zifuatazo:

1. Hedhi: Hii ni damu inayotoka katika utupu wake kwa kipindi kisichopungua siku 3 wala kuongezeka siku 10 kisheria.
2. Mimba: Mimba hupatikana kwa kufika mbegu za kiume katika yai la uzazi ambalo ndilo sababu ya kupata damu ya hedhi kama halikupata mbegu za kiume baada ya kupea kwake, basi kupata mimba ni dalili ya kubaleghe kwa mwanamke.
3. Kuchuchua: Nako ni kukua kwa maziwa yake kwa kuchuchuka.

Mwanamke hushirikiana na mwaname katika alama za ujumla pia huhusika peke yake na alama mahususi ambazo ni hedhi, mimba, na kuchuchuka machuchu.

Hukumu ya kubaleghe kwa mja kisheria hupatikana kwa kuwepo kwa alama yoyote itayoanza miongoni mwa alama hizo.

Published By Sh. Hafidh Al-Sawafi

Dalili ziko aina mbili, za kiakili na za kunakili:

1. DALILI ZA KIAKILI:

Hizi ni hoja na dalili alizoziweka Allah mtukufu katika fahamu za waja wake nazo dalili za wazi katika kumjua yeye kuwa ndie muwekaji wa kila kitu kisichokua yeye, basi yeye ni Muweza aliye Mwingi wa Hekima. Na mambo kiakili huwa katika moja ya aina tatu.

1. Yanayolazimika kiakili: Haya ni yale ambayo hakuna uwezekano wa kukosekana kwake kwa mujibu wa hukumu ya akili, kwa mfano kila kitendo lazima kiwe na muhusika wake.
2. Yasiyowezekana kiakili: Haya ni yale ambayo hakuna uwezekano wa kupatikana kwake kwa mujibu wa hukumu ya akili, kwa mfano aliyekuwepo kabla ya kuwepo nafsi awe na lazimisho la kuhitajia nafasi.
3. Yanayofaa kiakili: Haya ni yale ambayo upo uwezekano wa kupatikana kwake na uwezekano wa kukosekana kwake kwa mujibu wa hukumu ya akili, kwa mfano kubakia bakora gongo kugeuka nyoka kimazowea haiwezekani lakini kiakili inawezekana kwa sababu linakamatana na kutaka Muumba katika yasiyopingana na utukufu wake.

2. DALILI ZA KUNAKILI:

Hizi ni dalili za maandiko yaliyonakiliwa, na dalili hizi pia zimeitwa kwa jina la dalili ya kusikika kwa sababu ya zingatio la njia yake; kwani uhakika wake ni maneno ya sheria ya Allah mtukufu yaliyofika waja kwa kupitia kwa Nabii wa zama husika, basi Nabii wa zetu hizi ni Muhammad bin Abdillahi Al-Quraishi Al-Haashimi (s.a.w) na hakuna Nabii yoyote baada yake mpaka kitasimama Kiama, na dalili hizi ziko aina mbili:

1. QUR-ANI TUKUFU: Qur-ani tukufu ni maneno ya Allah mtukufu aliyoyajaalia na kuyateremsha kwa Mtume watu Muhammad (s.a.w) kupitia kwa Muaminiwa wa Wahyi Malaika Jibril (a.s), basi andiko lake ni hoja na dalili ya wazi.
2. SUNNA YA MTUME (S.A.W): Nayo ni yale yaliyotoka kwa Mtume wetu (s.a.w) ikiwa ni maneno yake au vitendo vyake au ni makubalio yake kwa yale yaliyofanywa naye akayajuwa kufanywa kwake kisha hakuyakemea wala kuyakataza.

ZINGATIO:

Sunna ya Mtume wetu (s.a.w) imetufikia kwa njia ya masimulizi ya hadithi, na masimulizi haya kwa sababu yamepita kwa wahusika wake ambao wameyasimulia kimaana basi yameingiwa na uwezekano wa kukosea pia ulifanyika mchezo wa kumzulia Mtume (s.a.w) ya uongo au kumzidishia katika yaliyopokewa kutoka kwake au kuyageuza kwa lengo la kupotosha mafundisho, kutokana na hapo Ibadhi wakachukuwa tahadhari kubwa sana katika mapokezi ya hadithi. na hapo kuchukuwa njia ya kuwa riwaya zitakuja katika moja ya sura tatu:

1. Riwaya itaelezea jambo kwa kukubaliana na Qur-ani tukufu moja kwa moja, hii hukumu yake inachukuliwa na kukubalika bila ya wasi wasi wowote.
2. Riwaya itaelezea jambo kwa kupinzana na kugongana na Qur-ani tukufu moja kwa moja, hii hukumu yake inaachwa na kukatiwa shauri kuwa ni uongo amezuliwa Mtume wetu (s.a.w).
3. Riwaya itaelezea jambo bila ya kupingana na Qur-ani tukufu na lina uwezekano kiakili, hii hukumu yake ni kuhakikisha usahihi wa kuthibiti kwake, kwa njia ya wapokezi wake na kutogongana na riwaya nyengine zenye nguvu zaidi ya kuthibiti katika jambo husika.

Kutokana na hapa ndio utakuta kuwa Ibadhi ni:

1. Wachache wa riwaya.
2. Mengi yenye tofauti baina yao na wengine, asili yake ni kurejesha riwaya ambazo haziwezi kuwa sahihi kwa mujibu wa msingi huu tulioutaja.

Published By Sh. Hafidh Al-Sawafi

Naskh ni kuondoka hukumu ya kisheria kwa sababu ya kuja hukumu nyengine ya kisheria katika tendo moja, basi inaondoka hukumu katika ya mwanzo (Mansuukh), na huzingatiwa hukumu iliyokuja kukaa pahala pake (Naasikh).

6.1 YANAYOINGIWA NA NASKH:

Yanayoingiwa na Naskh ni yale yanayokamatana na vitendo vya waja (FIQHI) katika maamrisho yake  na makatazo ya kisheria peke yake.

Ama Tawhidi (Aqidah) na Tabia njema; kwa hakika kila Mtume anakuja akiwa ni mwenye kulingania katika hayo, basi tufahamu kuwa Dini ya Manabii wote ni Dini mmoja nayo ndiyo Dini ya Uislamu, basi hakuna naskh katika mambo ya khabari za kumjuwa muumba Allah mtukufu na sifa zake, wala katika kukufuliwa, malipo mema, adhabu, taarifa ya yale yatakayokuja, pia hakuna naskh katika khabari za yaliyopita.

Amesema Allah mtukufu kuhusiana na Mtume Issa mwana wa Mariam (a.s.w):

 ﴿وَلاِحِلَّ لَكُم بَعْضَ ٱلَّذِي حُرّمَ عَلَيْكُمْ وَجِئْتُكُمْ بِأَيَةٍ مّن رَّبّكُمْ فَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَأَطِيعُونِ ­* ­إِنَّ ٱللَّهَ رَبّى وَرَبُّكُمْ فَٱعْبُدُوهُ هَـٰذَا صِرٰطٌ مُّسْتَقِيمٌ ﴾

﴾Na ili nihalalishe kwenu baadhi ya yale yaliyoharamishwa kwenu, na nimekujieni kwa dalili inayotoka kwa Mola wenu, basi mcheni Allah na munitii mimi * Hakika Allah ndie Mola wangu na Mola wenu; basi muabuduni yeye, hii ndio njia iliyonyooka﴿

 [Al-imraan 50 -51]

 6.2 SHERIA YA MTUME MUHAMMAD (S.A.W) IMEZIKALIA SHERIA ZA MITUME WOTE.

Kwa hakika sheria ya Mtume Muhammad (s.a.w) ndiyo sheria ya mwisho, basi imezikalia sheria zote za Mitume (a.s.w) waliotangua kabla yake; kwa hiyo sheria ya Mtume wetu Muhammad (s.a.w) ndiyo sheria ya kufuatwa na waja wote, nayo ndiyo sheria yenye kubakia; kwani hakuna sheria yoyote itakayokuja kuikalia mpaka kumalizika kwa Dunia, basi mja yoyote atakaye jishika na sheria ya Nabii wowote aliyekuwa kabla ya Mtume Muhammad (s.a.w) kwa hakika mja huyo siku ya malipo hali yake ni sawa na hali ya mwenye kwenda sokoni na pesa iliyoishiwa na wakati wa matumizi yake.

 6.3 HEKIMA YA KUPATIKANA KWA NASKH.

Hekima iliyopo katika kupatikana hukumu ya naskh ni kuwa ndani yake kuna huruma ya Allah mtukufu kwa waja wake, nayo ni huruma ya kuchunga maslaha ya waja na yale ambayo yanakubalika zaidi katika zama tofauti, na ili waja wavutike kwa Mola wao kutokana na wepesi alioufanya juu yao, kwa hakika Allah ameneesha mengi na amelazimisha kidogo, na akafanya wepesi katika aliyoyalazimisha, basi ni zake yeye fadhila na neema, na unatoka kwake upole na wema, na lau ingalikuwa kinyume na hivi basi ingalikuwa ni uadilifu kutoka kwake, kwa sababu yeye ndie Mola na Mfalme mwenye kufanya anavyotaka.

 ﴿لاَ يُسْأَلُ عَمَّا يَفْعَلُ وَهُمْ يُسْـئَلُونَ﴾

 ﴾Haulizwi kwa kile ambacho anakifanya na wao (Waja) ndio wanaoulizwa﴿

[An-biyaa 23]